Rundskriv

10 Klage og andre kontrollordningar

10.1 Klageordninga etter offentleglova

Retten til å klage over avslag på krav om innsyn og reglar om gjennomføring av denne klageretten er regulert i offentleglova § 32. Fyrste ledd her gir rett til å klage over ”avgjerder etter denne lova”, noko som i fyrste rekkje vil vere avslag på krav om innsyn og avvising av slikt krav, til dømes av di det ikkje går klart nok fram kva det blir kravd innsyn i. Ei avvising av eit innsynskrav av di organet meiner at tilfellet ikkje er omfatta av lova sitt verkeområde vil òg kunne påklagast, og klageinstansen vil då kunne slå fast med bindande verknad at eit organ eller eit dokument er omfatta av lova. Dersom eit organ etter ein slik klageprosess framleis meiner at sjølve organet eller det aktuelle dokumentet ikkje er omfatta av lova, og nektar å godta vedtaket frå klageinstansen, må organet sjølv gå til rettssak for eventuelt å få slått fast at klageinstansen tek feil.

Det vil elles vere høve til å klage over måten innsyn blir gitt på, til dømes dersom ein blir nekta kopi av eit dokument eller får avslag på krav om utskrift eller liknande, samt på krav om betaling for kopiar eller utskrifter. Når det gjeld avslag på krav om innsyn i journal kan dette påklagast, òg der avslaget er grunna i at organet ikkje fører journal eller at journalføringa er mangelfull. Derimot gir ikkje lova nokon rett til å klage over brot på plikta til å føre journal uavhengig av om det er gitt avslag på krav om innsyn.

Offentleglova § 32 fyrste ledd andre punktum slår direkte fast at ei avgjerd om å gje innsyn ikkje kan påklagast, noko som er i samsvar med tidlegare rett. Dette kunne vore aktuelt for den som meiner å ha krav på teieplikt eller på anna grunnlag ikkje ynskjer at materiale skal gjerast offentleg, men ein har ikkje ynskt ei slik ordning. Den som meiner at innsynsrett i eit aktuelt tilfelle er i strid med lova må eventuelt gå til domstolane for å få hindra innsyn, typisk gjennom krav om mellombels rådgjerd.

Klageretten etter § 32 vil gjelde for den som har fått vedtak mot seg, typisk avslag på eit krav om innsyn, i tillegg til andre som har ei rettsleg klageinteresse i avgjerda, som presseorganisasjonar. Dette går fram av tilvisinga i tredje ledd til forvaltningslova kapittel VI, sidan det i forvaltningslova § 28, som inngår i kapittel VI, heiter at den vedtaket direkte gjeld og andre med rettsleg klageinteresse har klagerett. I høve til offentlegheitslova 1970 inneber dette ei utviding av klageretten, då § 9 i denne lova berre gav klagerett til den som direkte hadde fått avslag på innsyn.

Ei klage etter offentleglova skal, på same vis som klager i forvaltningsretten generelt, setjast fram for det organet som gjorde det påklaga vedtaket, jf. forvaltningslova § 32 fyrste ledd bokstav a, som gjennom tilvisinga i offentleglova § 32 tredje ledd òg gjeld her. Klagaren treng difor ikkje ta stilling til kva organ som er klageinstans.

Organet som fatta vedtaket, til dømes å nekte innsyn eller nekte å gi kopi, kan gjere om vedtaket etter å ha motteke ei klage, dersom ein finn at det er grunnlag for det, jf. forvaltningslova § 33 andre ledd. Saka vil då ikkje gå til nokon klageinstans.

Dersom eit lovbestemt kyrkjeleg organ avslår eit krav om innsyn, nektar å gi kopi, eller fattar andre vedtak etter offentleglova, kan dette vedtaket ikkje påklagast. Dette følgjer av kyrkjelova § 38 andre ledd. Klage til Sivilombodsmannen, jf. punkt 10.5.1 nedanfor, kan derimot fremjast på vanleg måte.

Offentleglova § 32 fyrste ledd fyrste punktum slår fast at ei klage etter lova skal gå til det næraste overordna forvaltningsorganet i høve til det som har fatta avgjerda. Dette inneber til dømes at avgjerdene frå fylkesmannen eller eit direktorat går til det aktuelle fagdepartementet. Ordninga var tilsvarande i § 9 tredje ledd fyrste punktum i offentlegheitslova 1970. Etter tredje punktum er fylkesmannen klageinstans for alle vedtak i kommunalt eller fylkeskommunalt organ. Dette er i tråd med klageordninga i forvaltningsretten elles, og i samsvar med kva som var tilfelle etter § 9 tredje ledd andre punktum i offentlegheitslova 1970, men medfører at prinsippet i fyrste ledd ikkje blir følgd fullt ut, sidan fylkesmannen som statleg organ elles ikkje er overordna kommunale og fylkeskommunale organ etter offentleglova.

Klager på avslag om krav på innsyn i NAV behandles av NAV Klage og anke i den aktuelle region. For øvrig følges prinsippet i lovens § 32 om at klage skal gå til det nærmeste overodnede organet i forhold til det organet som har fattet vedtaket. Kravet fremsettes for den instans som har behandlet kravet i første instans.

Fjerde punktum gir Kongen heimel til å gi forskrift om kva organ som skal vere klageinstans for avgjerder tekne av statlege organ, og etter femte punktum kan Kongen òg gi forskrift om kva organ som skal vere klageinstans for avgjerder frå sjølvstendige rettssubjekt som er omfatta av offentleglova etter § 2 fyrste ledd bokstav b til d.

Desse heimlane er nytta gjennom innføringa av offentlegforskrifta § 11, der det er gitt reglar nærare reglar om kven som skal vere klageinstans der dette elles kunne vore uklart. Etter fyrste ledd her skal det organet som eit uavhengig forvaltningsorgan administrativt høyrer inn under, vere klageinstans når det uavhengige organet har avslått eit krav om innsyn. Dette vil til dømes gjelde ulike tilsyn og ombod, samt frittståande direktorat, og klageorganet vil typisk vere eit departement.

Andre ledd fyrste punktum bestemmer at eit statleg organ som utøvar eigarskap til eit sjølvstendig rettssubjekt som nemnt i offentleglova § 2 fyrste ledd bokstav c, eller står for utveljing av medlemmar til det øvste organet i eit sjølvstendig rettssubjekt som nemnt i offentleglova § 2 fyrste ledd bokstav d, er klageinstans når det sjølvstendige rettssubjektet har avslått eit krav om innsyn. Dette gjeld følgjeleg der staten har eigardel i eller står for utveljing av medlemmar til det øvste organet i rettssubjektet.

Organet som utøvar eigarskapen eller vel medlemmar til det øvste organet kan vere eit direktorat, eit departement eller eit anna organ. Etter andre ledd andre punktum skal det vere høve til å i staden bestemme at eit underordna forvaltningsorgan skal vere klageinstans. Delegeringa kan berre skje innanfor dei rammene som gjeld for delegasjon av myndigheit, og det er berre andre statlege organ som kan få tildelt myndigheita. Mest typisk vil eit departement delegere til eit direktorat eller til fylkesmannen.

Offentlegforskrifta § 11 tredje ledd gir reglar om kven som er klageinstans når sjølvstendige rettssubjekt der kommunar eller fylkeskommunar har slik eigarskap eller står for slik utveljing av medlemmar til det øvste organet at rettssubjektet er omfatta av offentleglova etter § 2 fyrste ledd bokstav c eller d, avslår krav om innsyn. Dersom det sjølvstendige rettssubjektet er knytt til ein kommune eller ein fylkeskommune, fastslår fyrste punktum at fylkesmannen i det aktuelle fylket skal vere klageinstans. Etter andre punktum gjeld tilsvarande dersom fleire kommunar, eller ein fylkeskommune og ein eller fleire kommunar, saman utøvar eigarskap til, eller saman står for utveljing av medlemmer til det øvste organet i, eit slikt sjølvstendig rettssubjekt som nemnt i fyrste punktum. Dersom det sjølvstendige rettssubjektet er knytt til fleire kommunar som ligg i ulike fylke blir situasjonen noko meir komplisert. Etter tredje punktum skal klageinstansen i slike tilfelle vere fylkesmannen i det fylket der flest av dei aktuelle kommunane ligg, vere klageinstans. Det er ikkje krav om at fleirtalet av kommunane skal liggje i det aktuelle fylket, til dømes kan to av fire kommunar som saman eig eit selskap liggje i dette fylket, medan dei andre ligg i kvart sitt andre fylke. Dersom ein fylkeskommune er ein del av ei slik samanslutning bestemmer tredje punktum likevel at fylkesmannen i det fylket denne fylkeskommunen er tilknytt alltid skal vere klageinstans. Fjerde punktum bestemmer at dersom det er like mange kommunar som høyrer til fleire av dei aktuelle fylka etter tredje punktum, og det altså ikkje er nokon fylkeskommune med, skal fylkesmennene der bli einige om kven av dei som skal vere klageinstans. Dette kan avtalast mellom fylkesmennene i den enkelte sak, eller på meir generell basis. I femte punktum heiter det så at dersom det er fleire fylkeskommunar som saman har slik eigarskap til eit sjølvstendig rettssubjekt, eller står for slik utveljing av medlemmar til det øvste organet, som nemnt i fyrste punktum, skal fjerde punktum gjelde tilsvarande. Dette inneber at fylkesmennene i dei aktuelle fylka må bli einige seg imellom kven som skal vere klageinstans. Dersom det er fleire fylkeskommunar med i ei samanslutning som eig eller vel medlemmar til det øvste organet i eit sjølvstendig rettssubjekt spelar det såleis inga rolle for spørsmålet om klageinstans om det òg er kommunar med, jf. tredje punktum.

Etter fjerde ledd skal Kultur- og kyrkjedepartementet vere klageinstans dersom Stiftelsen nasjonalmuseet for kunst avslår eit krav om innsyn. Sidan denne stiftinga er omfatta av lova gjennom ein særregel i forskrifta fell ho utanfor det vanlege systemet for klageinstans, og det trengst ein særregel. Endeleg bestemmer femte ledd at dersom administrasjonen ved Sametinget avslår krav om innsyn, skal Sametingsrådet vere klageinstans.

Offentleglova § 32 fyrste ledd sjette punktum slår fast at når det blir klaga over avgjerder frå eit departement, der klageinstansen vil vere Kongen i statsråd, skal departementet opplyse om at retten til å klage til Sivilombodsmannen ikkje gjeld for avgjerder av Kongen i statsråd. Ein som vurderar å klage må i slike tilfelle vurdere om han er betre tent med ei klage til Sivilombodsmannen, jf. punkt 10.5.1. nedanfor, enn til Kongen i statsråd. Ynskjer ein å klage til Sivilombodsmannen og det allereie er framsett ei ordinær klage må denne trekkjast før ho er behandla i statsråd for at Sivilombodsmannen skal kunne handsame klaga.

Alle klageinstansar kan prøve alle sider av saka, både reint juridiske vurderingar, til dømes om dokumentet er omfatta av eit unntakshøve, og vurderinga av om det skal givast meirinnsyn.

10.2 Rett til å klage som om innsynskravet var avslått dersom det ikkje er avgjort innan fem virkedagar

§ 32 andre ledd inneheld reglar om kor lang tid det kan gå frå eit krav om innsyn er sett fram til det kan fremjast klage over at innsyn ikkje blir gitt. Dette er nytt i høve til tidlegare rett, og det finst ingen liknande reglar i offentlegheitslova 1970. Etter fyrste punktum her skal det reknast som eit avslag på innsyn, som gir klagerett etter fyrste ledd, dersom den som har kravd innsyn ikkje har fått svar innan fem arbeidsdagar etter at organet mottok kravet. Bakgrunnen for dette er at klageretten lett ville bli utan reelt innhald dersom det skulle krevjast eit formelt avslag før klage kunne fremjast. Eit organ som ikkje handsamar kravet om innsyn ville då kunne unngå klager, noko som ikkje ville vere akseptabelt.

Denne retten til å klage etter fem dagar inneber likevel ikkje at det skal gjelde nokon maksimumsfrist på fem dagar for å avgjere eit innsynskrav etter § 29. Som det går fram under punkt 9.3 ovanfor kan ei sakshandsamingstid på over fem arbeidsdagar i ekstraordinære situasjonar vere innanfor lova, og klageretten etter § 32 medfører ingen endring i dette. Likevel er fristen etter § 32 andre ledd absolutt, slik at avslag, og dermed klagerett, kan inntreffe lenge før fristen til å fatte avgjerd er ute. Etter forvaltningslova § 33, som gjeld her, jf. offentleglova § 32 tredje ledd andre punktum, skal organet som fatta vedtaket sjølv vurdere saka på nytt før klaga og saksdokumenta elles blir sendt til klageinstansen. Det er ikkje aktuelt med oversending til eit klageinstans heller i slike tilfelle før fyrsteinstansen har vurdert saka på nytt, og den nye vurderinga vil her innebere å fatte ei endeleg avgjerd. Dermed vil det absolutte høvet til å klage i stor grad fungere som eit høve til påminning og purring overfor organet som handsamar innsynskravet.

Skulle det fyrst kome ei klage grunna at det har teke over fem dagar utan nokon avgjerd av eit framsett innsynskrav, før saka deretter ender med avslag, er det ikkje naudsynt med nokon ny klage mot dette formelle avslaget. Dette vil bli å rekne som at fyrsteinstansen opprettheld sitt avslag, og saka skal då gå til klageinstansen etter dei vanlege reglane. Ei slik klage på bakgrunn av at saka ikkje er avgjort innan fem dagar vil difor vere å rekne som ei latent klage inntil saka faktisk er avgjort av fyrsteinstansen.

For å motverke at det blir sendt klager før saka er avgjort i forvaltningsorganet, og såleis i mange tilfelle brukt tid og ressursar til liten nytte, kan det vere nyttig å sende eit førebels svar til den som har bedt om innsyn, der det blir gjort greie for kvifor ein ikkje har fått svar enno, til dømes at saka er så omfattande at det trengs meir tid til å gå gjennom materialet. Slikt førebels svar bør sendast før fristen på fem dagar er ute. Ei viss plikt til å sende slikt svar følgjer alt av prinsippet om god forvaltningsskikk. Eit slikt førebels svar påverkar ikkje klageretten som gjeld etter fem dagar. I ”svar” etter offentleglova § 32 andre ledd ligg det krav om at endeleg avgjerd vedrørande innsynskravet skal vere fatta, og ein kan ikkje få utsett dette gjennom førebelse svar.

Heller ikkje ei oversending av dokument eller delar av dokument etter kvart som dei blir gjennomgått og klargjort for innsyn, fører til at klageretten etter fem dagar ikkje kan gjerast gjeldande. Lova gir ein klagerett utan ytterlegare vilkår dersom kravet om innsyn ikkje er avgjort fullstendig innan fem dagar etter at kravet vart motteke, og dette kan ikkje avhjelpast gjennom at kravet er dels avgjort.

Andre punktum bestemmer at retten etter fyrste ledd til å klage dersom ein ikkje mottek svar innan fem arbeidsdagar ikkje gjeld for saker der Kongen i statsråd er klageinstans, det vil seie ved krav om innsyn hos eit departement.

Etter tredje punktum gjeld heller ikkje regelen i fyrste punktum for tilfelle som blir omfatta av § 13 tredje ledd, tilfelle der det etter oppmoding frå den som krev innsyn blir retta førespurnad til den som har krav på tystnad om samtykkje til oppheving av teieplikt.

Sidan det ikkje gjeld nokon bestemt frist til å melde frå om ein gir slikt samtykkje eller ikkje vil det ofte kunne gå langt over fem dagar før slike innsynskrav kan avgjerast, og dette er ikkje noko forvaltningsorganet kan påverke. Ettersom det skal reknast som at samtykkje er nekta dersom det ikkje kjem noko svar frå den som har krav på tystnad, ville det heller ikkje vere grunnlag for ein klageinstans til å vurdere at det skal givast innsyn før det vart klarlagt kva standpunktet var.

 

10.3 Klagesaksførebuing og sakshandsaming i klageinstansen

Det følgjer av § 32 tredje ledd fyrste punktum at ei klage skal førebuast og avgjerast utan ugrunna opphald. Ordlyden er tilpassa formuleringa i forvaltningslova § 11 a fyrste ledd for å få fram at òg saksførebuinga skal skje raskt, og kravet er elles det same som etter § 29 gjeld for handsaming av innsynskrav i fyrsteinstansen, jf. punkt 9.3 ovanfor.

Klagesaksførebuinga vil, i tråd med forvaltningslova § 33, til dels finne stad i fyrsteinstansen, som skal leggje saka til rette for klageinstansen. Handsaminga av klagesaker vil typisk ta noko lengre tid enn handsaminga i fyrsteinstansen, sidan klageinstansen må gjennomgå og vurdere saka på nytt, og ein stiller strengare krav til grunngivinga av avgjerder i klagesaker. Slike saker vil ofte òg vere meir kompliserte enn fyrsteinstanssakene. Både sjølve kravet om innsyn, grunngivinga for å nekte dette, og eventuelle nye moment i klaga må vurderast.

Tredje ledd andre punktum seier at reglane i forvaltningslova kapittel VI gjeld for klagehandsaming etter offentleglova så langt dei passar. Reglane om klagehandsaming i offentleglova skil seg noko frå det som elles følgjer av forvaltningslova ved at dei omtala særreglane for klager etter offentleglova gjeld. Derimot vil dei sentrale reglane om klagefrist (forvaltningslova §§ 29-31), krava til ei klage (§ 32), reglane om saksførebuing i klagesaker (§ 33), at klageinstansen skal prøve alle sider av saka (§ 34 andre ledd), noko som for saker som går til Kongen i statsråd er nytt i høve til offentlegheitslova 1970, og rett til å få dekka sakskostnader som har vore naudsynte for å få endra vedtaket (§ 36) gjelde fullt ut. Etter forvaltningslova § 36 fjerde ledd vil forvaltninga som hovudregel ha plikt til å opplyse parten om retten til å krevje sakskostnader dersom vedtaket blir endra.

10.4 Tvangsgjennomføring av vedtaket til klageinstansen

Offentleglova § 32 fjerde ledd bestemmer at vedtaket til klageinstansen er særleg tvangsgrunnlag etter tvangsfullføringslova kapittel 13 overfor kommunar, fylkeskommunar og sjølvstendige rettssubjekt som er omfatta av offentleglova etter § 2 fyrste ledd b til d. Dersom eit slikt organ nektar å følgje vedtak frå klageinstansen om å gi innsyn, vil den som har kravd innsyn kunne få tvangsfullført kravet i kraft av å ha vedtaket frå klageinstansen. Utan denne føresegna hadde den som kravde innsyn ikkje hatt tvangsgrunnlag som følgje av vedtaket, men måtte fyrst ha gått til domstolane for å få dom for kravet, og deretter sett i verk tvangsfullføring. Dette er den einaste sanksjonen ved brot på offentleglova som følgjer direkte av lova.

10.5 Andre kontrollordningar for oppfølging av offentleglova

10.5.1 Klage til Sivilombodsmannen

I tillegg til den klageordninga som følgjer av offentleglova sjølv føreligg det fleire andre ordningar som blir nytta for å kontrollere at forvaltninga oppfyller sine plikter etter lovverket. Fleire av desse kan borgarane nytte seg direkte av for å få avklart sine rettar etter offentleglova.

Sivilombodsmannen er Stortingets ombodsmann for forvaltninga, og fører kontroll med deira verksemd. Som ein del av dette har det vorte ført kontroll med korleis forvaltninga har etterlevd offentlegheitslova 1970, noko som vil halde fram i høve til offentleglova. Det er ikkje innført eller lagt opp til endringar med omsyn til Sivilombodsmannen si verksemd i samband med innføringa av den nye lova.

Kontrollen skjer både etter at saker er klaga inn for Ombodsmannen, og av eige tiltak frå denne. I praksis vil Ombodsmannen prøve alle sider av saka, òg om det skulle vore gitt meirinnsyn. Normalt vil ikkje Ombodsmannen behandle ei sak som blir klaga inn før dei ordinære klagemoglegheitene er oppfylt, dersom han ikkje finn at det føreligg særleg grunn til å ta opp saka straks, jf. instruks for Ombodsmannen § 5. Dette inneber at det primært vil vere etter at ein klageinstans har stadfesta eit vedtak om å nekte innsyn at Ombodsmannen vil kome inn i saka, og at det vil vere vedtaket frå klageinstansen som vil bli innklaga til Ombodsmannen.

I saker der eit krav om innsyn er retta til eit departement, og klageinstansen dermed er Kongen i statsråd, vil situasjonen derimot vere annleis. Det følgjer av ombodsmannslova, lov 22. juni 1962 nr. 8, § 4 fyrste ledd bokstav b at avgjerder gjort i statsråd fell utanfor arbeidsområdet til Sivilombodsmannen, og klage til denne vil dermed vere uaktuelt dersom saka fyrst er klaga inn for Kongen i statsråd. Dette er bakgrunnen for pålegget i offentleglova § 32 fyrste ledd sjette punktum om at departementa ved klager på avgjerder frå dei skal opplyse om at retten til klage til Sivilombodsmannen ikkje gjeld for avgjerder av Kongen i statsråd. Som nemnt i punkt 10.1 ovanfor må den som har fått avslag på innsyn i slike tilfelle vurdere om han er best tent med ei klage til Kongen i statsråd eller til Sivilombodsmannen. Dersom ein finn ut at ei klage til Sivilombodsmannen er mest ynskjeleg, må den ordinære klaga dermed trekkjast før ho er behandla i statsråd, elles er ein avskore frå å klage til Sivilombodsmannen.

Sivilombodsmannen har ikkje myndigheit til å treffe rettsleg bindande avgjerder, men kan etter ombodsmannslova § 10 fyrste ledd uttale ”sin mening” om tilhøve som fell innanfor hans arbeidsområde, og etter andre ledd påpeike det om han finn at det er gjort feil eller utvist ”forsømmelig forhold” i den offentlege forvaltninga. Det vil såleis kome ei uttale med kritikk av forvaltninga dersom Sivilombodsmannen meinar at det skulle vore gitt innsyn i ei sak der eit forvaltningsorgan har gjort unntak. Forvaltninga rettar seg generelt etter kritikk frå Sivilombodsmannen, men i høve til spørsmålet om å gi innsyn har forvaltningsorgan i nokre få tilfelle ikkje retta seg etter slike vurderingar. Dette er likevel tale om heilt spesielle unntak frå det som elles gjeld.

Klagefristen til Sivilombodsmannen er etter ombodsmannslova § 6 tredje ledd 1 år etter at tenestehandlinga det blir klaga over fann stad, men ei eldre sak kan takast opp av Ombodsmannen etter eige tiltak. Denne fristen er ofte av liten interesse når det gjeld å få innsyn i dagsaktuelle saker, men i mange tilfelle vil det vere eldre dokument det blir  kravd innsyn i, slik at tidspunktet spelar mindre rolle, og mange kan dessutan ha interesse av å få avklara i ettertid om dei hadde rett til innsyn eller ikkje, til dømes med tanke på seinare innsynssaker i same kategori.

10.5.2 Domstolskontroll

Gyldigheita av forvaltningsvedtak kan normalt prøvast for domstolane, og dette er òg tilfelle med forvaltninga si etterleving av offentlegheitslova 1970 og av den nye offentleglova. Det er ikkje innført eller lagt opp til endringar i domstolskontrollen med avgjerder etter offentleglova i høve til kva som har vore tilfelle under offentlegheitslova 1970, og dei vanlege reglane vil såleis framleis gjelde.

Søksmål med krav om at avgjerd om å nekte innsyn blir kjent ugyldig kan reisast av personar som i samsvar med tvistelova § 1-3 andre ledd har eit ”reelt behov for å få kravet avgjort i forhold til saksøkte”, noko som skal avgjerast ut frå ei vurdering av kravets aktualitet og partenes tilknytning til det”. Slike personar vil fyrst og fremst vere dei som har kravd innsyn og fått avslag. Når desse vilkåra i § 1-3 er oppfylte kan òg organisasjonar gå til søksmål i eige namn dersom det aktuelle tilhøvet ligg innanfor føremålet og det naturlege verkeområdet for organisasjonen å ivareta, noko som følgjer av tvistelova § 1-4 fyrste ledd. Dersom det er ein journalist eller eit medieorgan elles som har fått avslag på innsyn vil organisasjonar som Norsk Presseforbund, Norsk Journalistlag og andre presseorganisasjonar kunne gå til søksmål etter desse reglane.

Desse vilkåra for å kunne gå til sak er langt på veg dei same som følgde av kravet til ”rettsleg interesse” i den tidlegare tvistemålslova § 54, og krinsen av personar og organisasjonar med rett til å gå til søksmål vil i stor grad tilsvare dei som etter lova har høve til å klage.

Domstolen kan prøve om forvaltninga i det aktuelle tilfellet hadde høve til å gjere unntak frå retten til innsyn, og om det er gjort ei tilstrekkeleg vurdering av spørsmålet om meiroffentlegheit. Dette er heilt i samsvar med kva som elles gjeld for domstolsprøving av forvaltningsvedtak, at det er den generelle lovtolkinga, spørsmålet om det var heimel til å fatte det aktuelle vedtaket, samt om det vart gjort på rett grunnlag, som domstolen skal prøve. Derimot kan sjølve utfallet av forvaltninga si meiroffentlegheitsvurdering, den konkrete vurderinga, ikkje prøvast av domstolen, då dette vurderingstemaet ligg innanfor det frie skjønnet til forvaltninga.

Moglegheita til domstolsprøving av avslag på innsynskrav etter offentlegheitslova har nærast ikkje vorte brukt, og dei få sakene som er komne opp har stort sett omhandla krav om mellombels rådgjerd etter tvangsfullføringslova. (Reglane om dette er no flytta til tvistelova, men er elles uendra.) Krava i dei aktuelle sakene førte av ulike grunnar ikkje fram. Det er liten grunn til å tru at det vil bli vesentleg fleire saker for domstolane etter offentleglova, men sidan retten til innsyn er utvida i høve til tidlegare kan det nok tenkjast at nokre fleire saker oppstår.