Utarbeidet av Rikstrygdeverket, Familiekontoret 01.10.2002
Sist endret 09.06.2015 av Arbeids- og velferdsdirektoratet, Ytelsesavdelingen, Regelverkskontoret, jf. overskriften:
12 prosent regelen
Begrunnelsen for regelen om indeksregulering er å kompensere for prisstigning, lønnsstigning og endringer i det alminnelige levekostnadsnivået. Det er konsumprisindeksen fra Statistisk sentralbyrå som legges til grunn for reguleringen. En indeksregulering kan derfor føre til både økning og reduksjon av bidraget.
[Endret 3/04]
Alle barnebidrag som er avtalt eller fastsatt med hjemmel i barneloven, skal indeksreguleres etter reglene i denne paragrafen. Reguleringen omfatter også bidrag utover 18 år og midlertidig bidrag.
Etter første ledd kan det avtales eller fastsettes at indeksregulering ikke skal skje. Det må i tilfelle være positivt fastsatt eller avtalt i den enkelte saken at reglene skal fravikes. Dersom det ikke er bestemt eller avtalt noe spesielt om indeksregulering, skal regulering skje. Dette gjelder også når en av partene er bosatt i utlandet. Bidrag som er fastsatt av utenlandsk myndighet eller fastsatt i utenlandsk valuta, skal ikke indeksreguleres etter reglene i barneloven.
[Endret 3/04]
Reglene om indeksregulering gjelder også bidragsforskudd etter lov av 17. februar 1989 nr. 2 om bidragsforskudd. Forskuddsbeløpet reguleres med samme sats og fra samme tidspunkt som barnebidraget.
[Endret 3/04, 7/05]
Indeksreguleringen foretas på grunnlag av endringene i konsumprisindeksen som beregnes av Statistisk sentralbyrå. Det er økningen/reduksjonen i konsumprisindeksen i januar i reguleringsåret i forhold til indeksen ved forrige regulering som legges til grunn.
Indeksreguleringen skjer med virkning for bidrag som forfaller til betaling fra og med 1. juli i reguleringsåret.
[Endret 3/04]
Det er økningen/reduksjonen i prosentpoeng fra forrige konsumprisindeks som gir det prosenttallet som bidraget skal reguleres med. Prosenttallet skal regnes ut på nærmeste tidel. Det regulerte bidraget skal avrundes til nærmeste hele 10 kroner.
[Endret 3/04, 7/05, 12/08]
Etter loven er det bidragsfogden (det vil si NAV forvaltning) som skal foreta omregning av de bidragene som kreves inn etter lov av 29. april 2005 nr. 20 om innkreving av underholdsbidrag m.v. Det vil si alle bidrag som er fastsatt etter barneloven og som kreves inn av NAV Innkreving. I praksis er det Arbeids- og velferdsdirektoratet som hvert år foretar maskinell omregning av bidragene. Dette gjøres i så god tid at bidragsmottakerne kan få det indeksregulerte bidraget i juli.
[Endret 3/04]
Justisdepartementet har den 20. november 1981 fastsatt forskrift om indeksregulering av underholdsbidrag til barn. Paragrafene i forskriften blir omtalt nedenfor.
Det er det månedlige bidraget til hvert barn som skal indeksreguleres, og ikke det samlede bidraget når bidragsplikten omfatter flere barn. Er bidraget til ektefelle og barn fastsatt som et samlet beløp uten at det går fram hvordan det skal fordeles, skal bidraget fordeles med like stort bidrag til hver. I praksis fastsettes ikke lenger bidrag samlet. Bestemmelsen skyldes at forskriften er gammel. Har partene i avtale fastsatt en annet fordeling, legges denne til grunn.
Regelen om indeksregulering gjelder selv om en av partene er bosatt i utlandet, dersom bidraget er fastsatt i Norge eller avtalt i norske kroner. Bidrag som er fastsatt i fremmed valuta og/eller av utenlandsk myndighet, skal ikke indeksreguleres etter norske regler. Slike bidrag følger vedkommende lands regler. Dette gjelder selv om bidragsmottakeren er bosatt i Norge og får bidragsforskudd. En utenlandsk bidragsavgjørelse som er stadfestet av norske myndigheter uten at bidraget er omregnet til norske kroner, følger vedkommende lands regler, og skal ikke indeksreguleres i Norge.
[Endret 6/04]
Dette gjelder barnetillegg til folketrygdytelser eller andre offentlige ytelser eller forsørgingstillegg fra forsvaret. Ved bidragsfastsettelsen kan det ha betydning for bidragets størrelse at en eller begge partene mottar barnetillegg, jf. fastsettelsesforskriften § 10. Selv om bidraget blir fastsatt til barnetillegget fordi den bidragspliktige mottar barnetillegg, skal dette bidraget senere indeksreguleres etter de vanlige reglene og ikke reguleres i samsvar med økningen i barnetillegget.
Hvis bidraget er fastsatt lik et barnetillegg, men bidraget er fastsatt etter det regelverket som gjaldt fram til 30. september 2003, og verken er omregnet pr. 1. oktober 2003 eller er endret senere, gjelder ikke det ovennevnte. I et slikt tilfelle skal bidraget justeres i tråd med endringen av barnetillegget. Da dette er en justering av bidrag fastsatt etter regelverket som gjaldt fram til 30. september 2003, vil det si at bidraget skal justeres til lik det nye brutto barnetillegget.
[Endret 3/04, 7/05]
Den enkelte indeksreguleringen gjelder for bidrag som er fastsatt/endret eller avtalt senest den 31. desember året før reguleringsåret. Bidrag som er fastsatt/endret eller avtalt etter dette tidspunktet, vil først bli regulert ved neste indeksregulering hvis det ikke er bestemt noe annet. Det er vedtakstidspunktet/avtaledatoen og ikke virkningstidspunktet som er avgjørende. Dette gjelder enten bidraget er fastsatt med virkning tilbake eller fram i tid.
Eksempel:
Bidrag som er fastsatt i januar 2009 med virkning fra 1. desember 2008, skal ikke indeksreguleres pr. 1. juli 2009. Bidrag fastsatt i desember 2008 med virkning fra 1. januar 2009 skal derimot indeksreguleres pr. 1. juli 2009.
Hvis et krav om endring blir avslått for eksempel i februar, gjelder det tidligere vedtaket fremdeles. Det er det tidligere vedtaket som da er retningsgivende for når neste indeksregulering skal finne sted.
Det er uten betydning for indeksreguleringen om vedtaket er påklagd, jf. barneloven § 78 andre punktum.
[Endret 7/12]
Bidrag som er fastsatt eller avtalt til et beløp lik forhøyet bidragsforskudd, skal alltid indeksreguleres selv om bidraget er fastsatt etter 1. januar (men før 1. juli ) i reguleringsåret. Er bidraget derimot fastsatt før 1. januar i reguleringsåret til et lavere beløp enn forhøyet bidragsforskudd, er det det fastsatte beløpet som skal indeksreguleres. Er bidraget fastsatt i perioden 1. januar til 30 . juni, skal bidraget først indeksreguleres det påfølgende året, hvis det ikke er bestemt noe annet.
Hvis partene har avtalt at indeksregulering ikke skal skje, skal det ikke foretas noen indeksregulering av bidraget selv om dette er avtalt til likt eller under forhøyet bidragsforskudd. Den unnlatte reguleringen gjelder så vel for bidrag som er avtalt i perioden 1. januar til 30 . juni, som for bidrag avtalt før 1. januar i reguleringsåret. Arbeids- og velferdsdirektoratet ser det slik at reglene i forskutteringsloven § 3 andre ledd gir tilstrekkelig sikkerhet for at bidraget ikke blir stående for lavt i forhold til refusjon av bidragsforskuddet.
[Endret 7/05, 9/09, 7/12]
Regelen om maksimalt bidrag er opphevd med virkning fra 1. januar 2009. Bestemmelsen sto i tidligere § 12 i forskriften. Det nedenstående gjelder derfor bare for bidrag som er fastsatt for tidsrommet til og med 31. desember 2008.
Bidrag som er fastsatt eller avtalt til maksimalt bidrag etter fastsettelsesforskriften § 12, skal alltid indeksreguleres, selv om det er fastsatt/avtalt i perioden 1. januar til 30 . juni. Når slikt maksimalt bidrag skal indeksreguleres, må det aksepteres at avrundingsreglene kan føre til at det indeksregulerte bidraget avviker litt fra fem ganger forhøyet bidragsforskudd.
Bidrag som er fastsatt eller endret senest den 31. desember i året før reguleringsåret, skal indeksreguleres selv om avgjørelsen er påklagd. Endrer klageorganet avgjørelsen etter 1. januar i reguleringsåret, skal bidraget ikke indeksreguleres med mindre det er bestemt i klagevedtaket at indeksregulering likevel skal skje. Blir avgjørelsen ikke endret av klageorganet, skal bidraget indeksreguleres.
12 prosent regelen
[Tilføyd 6/15]
Dersom et tidligere fastsatt eller avtalt bidrag ikke endres grunnet 12 prosent regelen skal bidraget indeksreguleres 1. juli i vedtaksåret.
[Endret 7/05]
Dersom det er bestemt i vedtaket/dommen eller avtalen at bidraget skal økes i tidsrommet mellom 1. januar og 1. juli i reguleringsåret, skal gjeldende bidrag pr. 1. juli indeksreguleres fra samme dato. Dette gjelder ikke dersom det er klare holdepunkter i avgjørelsen for en annen tolking.
Eksempel:
NAV Forvaltning har fastsatt bidraget i november 2008 til 3000 kroner. Det er i vedtaket bestemt at bidraget skal økes til 3400 kroner fra 1. mars 2009. Dette bidraget (3400 kroner) skal indeksreguleres pr. 1. juli 2009 .
Bidrag som er fastsatt av domstol, skal indeksreguleres selv om det i dommen er særskilt fastsatt at fullbyrdelsen skal utstå.
Regelen om avrunding av det indeksregulerte bidraget til nærmeste hele 10 kroner gjelder for bidrag som er fastsatt/avtalt pr. måned eller for lengre tidsrom. Bidrag som er fastsatt/avtalt for kortere tidsrom enn en måned, skal avrundes til nærmeste hele 2,50 kroner. Det siste vil neppe ha praktisk betydning, da det antakelig ikke finnes bidrag i dag som løper for et kortere tidsrom enn en måned.
Dersom den bidragspliktige bor i utlandet, skal NAV Internasjonalt sende særskilt melding om indeksreguleringen til ham/henne. Grunnen til dette er at en person i utlandet ikke har samme mulighet for å holde seg orientert om indeksreguleringen som en som bor i Norge. For øvrig er det ikke noe krav om at partene skal varsles særskilt om indeksreguleringen. NAV orienterer om indeksreguleringen blant annet i avisannonse og på NAVs sider på internett.