Utarbeidet av Rikstrygdeverket, Familiekontoret 01.10.2002
Sist endret 10.03.2016 av Arbeids- og velferdsdirektoratet, Ytelsesavdelingen, Kontor for familieytelser , jf. overskriften:
§ 6 femte ledd - Midler til egne barn i egen husstand, Utregning av bidragsevne.
[Endret 12/13]
Den delen av underholdskostnaden som faller på den bidragspliktige, skal prøves mot vedkommendes bidragsevne. Dette betyr at den bidragspliktige skal betale sin forholdsmessige andel av underholdskostnaden så langt vedkommende har evne til det. Bidragsevnevurderingen må ikke forveksles med den betalingsevnevurderingen som NAV Innkreving foretar etter reglene i dekningsloven § 2-7. Denne betalingsevnevurderingen skjer på innkrevingsstadiet, mens bidragsevnevurderingen blir gjort av NAV i forbindelse med selve bidragsfastsettelsen.
Barne- og familiedepartementet har uttalt følgende i punkt 6.4.2 i Ot.prp. nr. 43 (2000-2001):
”Dagens regelverk fungerer etter departementets oppfatning ikke godt nok i forhold til å ivareta bidragspliktiges behov for å beholde midler til nødvendig underhold av seg selv mv... Etter vår mening bør man derfor innføre en foreløpig bidragsevnevurdering ved bidragsfastsettelsen. Dette vil også gjøre at reglene for fastsettelse og innkreving blir bedre harmonisert. Det synes rimelig og nødvendig at de klare tilfellene av manglende betalingsevne unntas allerede ved bidragsfastsettelsen.”
[Endret 6/03,12/08, 9/13, 12/13]
Etter at det er avgjort hvor stor andel av underholdskostnaden som faller på den bidragspliktige, skal NAV Forvaltning vurdere om den bidragspliktige har evne til å betale dette beløpet som månedlig bidrag.
Det må skilles mellom ingen, delvis eller full bidragsevne. Dersom regnestykket viser at den bidragspliktige ikke har igjen penger til å betale bidrag, har ikke den bidragspliktige bidragsevne. Bidraget skal da fastsettes til kr. 0,-. Dersom regnestykket viser at den bidragspliktige har igjen et beløp som er lavere enn det utregnede bidraget, har den bidragspliktige evne til å betale den delen av bidraget som tilsvarer dette beløpet, dvs. bidragspliktige har delvis bidragsevne. Bidraget fastsettes da til dette beløpet (men eventuelt samværsfradrag trekkes fra etterpå). Dersom regnestykket viser at den bidragspliktige har igjen et beløp som er lik eller større enn det utregnede bidraget, har den bidragspliktige full evne til å betale bidraget.
Når bidragsevnen skal fastsettes, tas det utgangspunkt i den inntekten som er fastsatt som beregningsgrunnlag for den bidragspliktige etter forskriften § 4. Deretter tas det hensyn til utgifter til skatt, trygdeavgift, eget underhold, bolig og underhold av egne barn i egen husstand. Det er ikke de faktiske utgiftene i det enkelte tilfellet som skal legges til grunn, men beløp som framkommer av sjabloner og sjablonsatser.
Når NAV Forvaltning bruker forskriften § 4 fjerde ledd og fastsetter inntekten etter skjønn, skal denne inntekten inngå i det samlede beregningsgrunnlaget for den bidragspliktige etter forskriften § 4, og dette beregningsgrunnlaget skal brukes som inntekt ved bidragsevnevurderingen.
[Endret 6/03, 3/04, 5/05, 7/05, 1/13, 12/13, 1/14, 11/15, 1/16]
For å komme fram til et beløp som gir uttrykk for bidragsevnen til den bidragspliktige, skal det tas hensyn til skatt og trygdeavgift. Barne- og familiedepartementet har fastsatt satsene for skatt og trygdeavgift som sjabloner. Derfor er det ikke avgjørende hva den bidragspliktige faktisk betaler i skatt og trygdeavgift. Skattesjablonen omfatter skatt på alminnelig inntekt med 25 prosent og gjennomsnittet av trinnskatten for trinn 1 og 2 på 1,07 prosent, til sammen 26,07 prosent. I tillegg kommer trygdeavgiften som er fastsatt til 8,2 prosent. Dersom en person har rett til særfradrag som enslig forsørger legges dette til grunn i bidragsevnevurderingen.
Med alminnelig inntekt menes det i denne sammenhengen den inntekten som er lik beregningsgrunnlaget, og ikke den alminnelige inntekten som ble fastsatt ved for eksempel siste ligning. Dette er presisert i et nytt andre punktum i andre ledd i forskriften som har gjeldt fra 1. juni 2005. Punktumet stadfester den praksisen som har vært fulgt.
Trygdeavgiften på 8,2 prosent regnes ut fra den alminnelige inntekten (beregningsgrunnlaget). Før skatten på 27 prosent beregnes, må den alminnelige inntekten (beregningsgrunnlaget) reduseres med minstefradrag og personfradrag.
Minstefradraget utgjør en viss prosent av den alminnelige inntekten og er begrenset oppad til et maksimumsbeløp og nedad til et minimumsbeløp som kan bli endret hvert år. NAV benytter disse satsene som en skattesjablon ved beregningen av bidragsevnen. I skattesjablonen skal NAV bare benytte én prosentsats og ett maksimumsbeløp. Forskriften ble endret fra 1. juni 2005, og der er det bestemt at det er prosentsatsen og maksimumsbeløpet for pensjonsinntekt som skal brukes fra det tidspunktet. Dette gjelder uansett hva slags inntekter beregningsgrunnlaget er sammensatt av.
Størrelsen på personfradraget varierer ut fra om en person er lignet i skatteklasse 1 eller skatteklasse 2.
Nye satser for minstefradrag og personfradrag i forbindelse med bidragsevnevurderingen gjelder fra det tidspunktet som sjablonsatsene blir endret, og ikke fra det tidspunktet som ligningssatsene blir endret. Denne bestemmelsen ble innført fra 1. juli 2005.
Dersom den bidragspliktige har krav på særfradrag som enslig forsørger skal dette legges til grunn ved beregningen av bidragsevnen. Dersom det foreligger en avtale om delt bosted og den bidragspliktige mottar 50 prosent av utvidet barnetrygd, skal det legges til grunn halv sats for særfradrag ved bidragsevnevurderingen.
I vedlegg 1 til rundskrivet er det en tabelloversikt over de forskjellige satsene for det enkelte år.
Det er vist et eksempel på utregning av bidragsevne i siste avsnitt under forskriften § 6 femte ledd.
[Endret 6/03, 7/04]
Den bidragspliktige har krav på å beholde midler til eget underhold. Størrelsen på midlene som den bidragspliktige kan beholde til eget underhold, er fastsatt som sjablonbeløp av Barne- og familiedepartementet. Satsene blir som hovedregel regulert hvert år ut fra endringene i konsumprisindeksen fra Statistisk Sentralbyrå. Dersom det skjer større endringer i standardbudsjettet for forbruksutgifter som fastsettes av Statens institutt for forbruksforskning, kan slike endringer ha betydning for reguleringen av satsene for midler til eget underhold.
Det er to sjablonbeløp, et for aleneboende og et for bidragspliktige som deler bolig med en annen voksen person. Dette kan for eksempel være bidragspliktiges søster eller en kamerat. I vedlegg til dette rundskrivet er det gitt en oversikt over størrelsen på disse to sjablonbeløpene.
Bor den bidragspliktige sammen med sin datter på 19 år som går på videregående skole og mottar barnebidrag fra den andre forelderen, skal sjablonene for aleneboende brukes. Det avgjørende er om barnet er over 18 år, og om vilkårene for å kunne fastsette bidrag utover 18 år er oppfylt. Dersom barnet er over 18 år og vilkårene for å kunne fastsette bidrag utover 18 år ikke er oppfylt, brukes satsen for tilfeller der den bidragspliktige deler bolig med en annen voksen person. Dersom det ikke kan fastsettes bidrag utover 18 år fordi farskapet til barnet ikke er fastsatt, skal sjablonen for aleneboende benyttes når barnet går i videregående skole.
Se nedenfor under forskriften § 6 femte ledd når det gjelder egne barn som bor sammen med den bidragspliktige.
Det er vist et eksempel på utregning av bidragsevne i siste avsnitt under forskriften § 6 femte ledd.
[Endret 6/03]
Barne- og familiedepartementet har fastsatt sjablonbeløp som skal brukes i stedet for de faktiske boutgiftene. Sjablonbeløpet er fastsatt med utgangspunkt i Statistisk Sentralbyrås forbruksundersøkelser, nærmere bestemt til bolig- og vedlikeholdsutgifter. Dette representerer et gjennomsnitt for alle husholdninger i hele landet og dekker renter, men ikke avdrag på lån. Det må skilles mellom aleneboende og bidragspliktige som deler bolig med en annen voksen person, da ulike sjablonbeløp skal brukes for hver av disse gruppene. I vedlegg til dette rundskrivet er det gitt en oversikt over størrelsen på disse to sjablonbeløpene.
Det er vist et eksempel på utregning av bidragsevne i siste avsnitt under forskriften § 6 femte ledd.
[Endret 6/03, 3/04, 7/04]
Den bidragspliktige har krav på å sette av et beløp til egne barn i egen husstand. Barn over 18 år som har rett til bidrag fra den andre av foreldrene, kan regnes med. Det samme gjelder andre egne barn som gjennomfører ”vanlig skolegang”, jf. ovenfor under kommentarene til § 6 tredje ledd.
Barne- og familiedepartementet har uttalt følgende i punkt 6.4.3.4 i Ot.prp. nr. 43 (2000-2001):
”Av forenklingshensyn vil det være en stor fordel å benytte et fast standardbeløp som kan settes av til eget barn i egen husstand...Det beste alternativet synes å være å benytte en halvpart av barnets underholdskostnad...basert på et uvektet gjennomsnitt av aldersgruppene...Etter samme tankegang gis bidragspliktige rett til å sette av en fjerdedel av underholdskostnaden for barn i egen husstand som det er avtalt delt bosted for.”
Midlene til egne barn i egen husstand er fastsatt som et sjablonbeløp basert på et uvektet gjennomsnitt av underholdskostnadene for barn i ulike aldersgrupper. Begge foreldrene skal forsørge barnet, og det er årsaken til at halvparten av underholdskostnaden skal legges til grunn. Dersom det er avtalt delt bosted etter barneloven § 36 for barnet i egen husstand, skal en fjerdedel av underholdskostnaden legges til grunn. I vedlegg til dette rundskrivet er det gitt en oversikt over disse to sjablonbeløpene.
[Endret 11/02, 6/03, 12/08, 1/13, 1/14, 1/16, 3/16]
Eksempel:
Beregningsgrunnlaget (alminnelig inntekt) til den bidragspliktige er 400 000 kroner. Den bidragspliktige er enslig og har ett barn på 14 år boende hos seg. Bidragsbarnet er 16 år, og underholdskostnaden utgjør 7 866 kroner. Den bidragspliktige skal betale 57,1 prosent av underholdskostnaden. Han har ikke samvær med bidragsbarnet. I eksempelet nedenfor er det brukt satser fra 1. januar 2016
Beregningsgrunnlaget for skatt:
Alminnelig inntekt |
|
400 000 kroner |
- Minstefradrag |
72 200 kroner |
|
- Personfradrag |
50 400 kroner |
122 600 kroner |
|
|
277 400 kroner |
Bidragsevnen:
Alminnelig inntekt |
|
400 000 kroner |
Skatt (26,077 % av 277 400 kroner) |
72 318 kroner |
|
Trygdeavgift (8,2 % av 400 000 kroner) |
32 800 kroner |
|
Midler til eget underhold (enslig) |
96 576 kroner |
|
Midler til boutgifter (enslig) |
92 5320 kroner |
|
Midler til egne barn (1) i egen husstand |
37 800 kroner |
332 026 kroner |
Årlig bidragsevne |
|
67 974 kroner |
I dette eksempelet har den bidragspliktige full bidragsevne. Barnebidraget utgjør 4 490 kroner pr. måned før eventuelt samværsfradrag. Månedlig bidragsevne utgjør 5 665 kroner.
[Endret 3/04, 12/15]
Dersom den bidragspliktige ikke har evne til å betale beregnet bidrag i tillegg til løpende bidrag og et eventuelt samværsfradrag til alle barn han/hun betaler bidrag for, skal barnebidraget fordeles forholdsmessig mellom barna.
Forholdsmessige fordeling mellom barna foretas etter at bidraget for hvert barn er regnet ut. Barneloven § 75 andre ledd regulerer dette. Arbeids- og velferdsetaten viser til kommentarene til barneloven § 75 i dette rundskrivet.