Omarbeidet av Arbeids- og velferdsdirektoratet, Fagstab Ytelser 01.01.2011
Sist endret 24.11.2015 av Arbeids- og velferdsdirektoratet, Ytelsesavdelingen, Regelverkskontoret jf. overskriftene
§ 19-13 Andre ledd – ny beregning av basispensjonstillegg
§ 19-13 Sjette ledd – forskriftshjemmel
Kommentar til forskrift om alderspensjon i folketrygden, Kapittel 6 – Omregning av pensjonen på grunnlag av opptjening mv.
etter pensjonsuttak, underoverskriftene:
§ 6-1 Virkeområde
§ 6-2 Negative størrelser ved omregning etter folketrygdloven § 19-13
§ 6-7 Beregning og omregning av pensjon ved yrkesskade
Kommentar til forskrift om alderspensjon i folketrygden, Kapittel 11 – Overgangsbestemmelser, underoverskriftene:
§ 11-1 Virkeområde
§ 11-3 Omregning av pensjon pr. 1. januar 2011 for visse grupper personer født i 1943 som mottok pensjon pr. 31. desember
2010
§ 11-4 Omregning av pensjon for personer født i 1943 som mottok pensjon pr. 31. desember 2010 ved endring i pensjonsgrad eller
økt opptjening etter uttak
Kommentar til forskrift om alderspensjon i folketrygden, Kapittel 11 – Overgangsbestemmelser
Uttak av alderspensjon er ikke til hinder for at det tjenes opp ytterligere pensjonsrettigheter. Fra 2010 kan det medregnes pensjonspoeng til og med 75 år for personer født i 1943 eller senere, se § 3-15. Dersom trygdetiden var mindre enn 40 år ved uttaket, vil økt trygdetid gi rett til større grunnpensjon og eventuelt pensjonstillegg. Fra og med det året man fyller 67 år vil man bare få økt trygdetid dersom man har opptjent pensjonspoeng. Ved økt opptjening skal pensjonen omregnes. Endringer knyttet til sivilstand eller ektefelles inntektsforhold kan også medføre omregning av en løpende pensjon.
Folketrygdloven § 19-13 med tilhørende forskrift gir regler for omregninger ved ny opptjening (pensjonspoeng), ved økt trygdetid og ved endring i sivilstand. Omregningene omfatter basisstørrelsene (dvs. basispensjon og basispensjonstillegg), pensjon under utbetaling og eventuell restpensjon.
Reglene i § 19-13 gjelder for personer født fra og med 1943. For årskullene 1954 til 1962 gjelder reglene for den delen av alderspensjonen som beregnes etter kapittel 19. For personer født i 1942 eller tidligere er reglene for omregning av pensjon gitt i forskrift av 22.12.2009 §§ 11-7 og 11-8, gitt med hjemmel i lov 5. juni 2009 nr. 32 avsnitt II, se nedenfor.
Tilsvarende regler for alderspensjon etter kapittel 20 er gitt i § 20-17.
Første til fjerde ledd i paragrafen gir hovedreglene for omregning ved ny opptjening og økt trygdetid. Enkelte nærmere regler følger av kapittel 6 i forskriften nevnt over.
Det følger av tredje og fjerde ledd at økt opptjening bare kommer til utbetaling i de tilfellene vedkommende mottar hel alderspensjon. Ved gradert uttak legges den økte opptjeningen til restpensjonen. Dette innebærer at økt opptjening ikke får innvirkning på en løpende pensjon før pensjonsgraden endres eller oppdateres.
Femte ledd fastslår at pensjon under utbetaling og eventuell restpensjon skal omregnes ved endring i sivilstand mv., mens reglene for denne omregningen i sin helhet følger av forskriften.
Første ledd omhandler opptjening av pensjonspoeng og økt trygdetid etter pensjonsuttaket. Av første punktum går det fram at det skal beregnes ny basispensjon dersom de opptjente pensjonspoengene eller den økte trygdetiden påvirker grunnpensjonen eller tilleggspensjonen. Dette innebærer at pensjonen skal omregnes dersom det foreligger:
Omregning på grunnlag av de tilfellene som er nevnt i paragrafens første punktum, skal foretas med virkning på pensjonen fra januar året etter likningsåret. Dette framgår av andre punktum.
Økningen i basispensjonen framkommer som differansen mellom ny basispensjon og gammel basispensjon, når begge beregnes med det grunnbeløpet som gjelder på beregningstidspunktet. Økningen danner grunnlag for endring i løpende pensjon eller restpensjon, se nærmere i tredje ledd.
[Endret 11/15]
Dersom det beregnes ny basispensjon etter første ledd, skal det foretas en ny avkorting av basispensjonstillegget mot økningen i basispensjonen. Basispensjonen vil være oppregulert med grunnbeløpet, dvs. lønnsveksten, og det tidligere beregnede basispensjonstillegget må derfor oppreguleres i tråd med eventuell lønnsvekst siden forrige beregningstidspunkt. Forrige beregningstidspunkt vil være uttakstidspunktet, eller forrige gang den løpende pensjonen ble omregnet. Årsaken til at det bare er økningen det skal avkortes mot, er at det har vært avkortet mot resten av basispensjonen tidligere, se § 19-9 tredje ledd.
I andre punktum heter det at ”Det avkortes også mot eventuell basispensjon som det ikke er avkortet mot tidligere”. Dette gjøres ved at eventuelle negativ størrelser som er framkommet ved tidligere beregninger er videreført, se kommentar til forskrift om alderspensjon i folketrygden § 6-2 nedenfor.
Økningen i basispensjonen kan skyldes økt trygdetid (inntil 40 år). I slike tilfeller skal basispensjonstillegget økes. Dette er behandlet i tredje punktum. Siden det kreves 40 års trygdetid for å få rett til full sats av minste pensjonsnivå, vil ett års økt trygdetid innebære at retten til minste pensjonsnivå øker med 1/40 av minste pensjonsnivå med full trygdetid. Verdien av den økte trygdetiden er endringen i minste pensjonsnivå multiplisert med forholdstallet ved 67 år. Det minste pensjonsnivået som benyttes, skal være vedkommendes nivå ved 67 år, framskrevet som angitt i § 19-9 andre ledd, etter den satsen vedkommende har rett til.
Dersom det bare er basisgrunnpensjonen som har økt, vil basispensjonstillegget øke. Foreligger det i tillegg en økning i tilleggspensjonen, skal denne økningen gå til fradrag i det økte basispensjonstillegget, og retningen på det endelige resultatet avhenger av hvilken effekt som er størst. Dersom det bare foreligger ny opptjening, vil basispensjonstillegget bli redusert.
Endringen i basispensjonstillegget framkommer som differansen mellom nytt basispensjonstillegg og gammelt basispensjonstillegg, når det gamle basispensjonstillegget er oppregulert til gjeldende lønnsnivå, se over.
Eksempel 1: Ny beregning av basispensjonstillegget - Pensjonstillegget reduseres
En person født 18.12.1946 tar ut alderspensjon med uttaksgrad 100 prosent fra måneden etter fylte 67 år, dvs. 1.1.2014. Han er enslig. Trygdetiden (tt) er 39 år, sluttpoengtallet 2,50, poengår 14 før 1992 og 21 etter 1991. Etter ett år har trygdetiden økt til 40 år. Han har ny opptjening i dette året som fører til ett ekstra poengår, men sluttpoengtallet endres ikke.
Det forutsettes at G pr 1.5.2013 er § 19-13 Omregning av pensjon på grunnlag av opptjening mv. etter pensjonsuttak84 365, og minste pensjonsnivå høy sats er 166 236.
Forholdstallet (ft) ved 67 år er 1,015 og forholdstall ved 68 år er 0,957
Årlig basispensjon og basispensjonstillegg på uttakstidspunktet:
Basisgrunnpensjon: 82 256
Basistilleggspensjon: 79 725
Basispensjonstillegg: 2 531
Årlig pensjon på uttakstidspunktet:
Grunnpensjon: 81 040
Tilleggspensjon: 78 547
Pensjonstillegg: 2 493
Pensjonen omregnes pr 1.1.2015. G pr 1.5.2014 forutsettes satt til 87 740. Lønnsveksten pr år er 4 prosent.
Basisgrunnpensjon etter økning i trygdetid = 1 × 87 740 × 40/40 = 87 740
Ny opptjening av grunnpensjon
= basisgrunnpensjon etter økning – basisgrunnpensjon før økning (regulert)
= 87 740 – 85 546 = 2 194
Basistilleggspensjon etter økning i poengår
= 87 740 × 2,50 × (0,45 × 14/40 + 0,42 × 22/40) = 85 217
Ny opptjening av tilleggspensjon
= basistilleggspensjon etter økning – basistilleggspensjon før økning (regulert)
= 85 217 – 82 914 = 2 303
Økning i retten til minste pensjonsnivå
=1/40 × minste pensjonsnivå pr 1.5.2013 × lønnsveksten for 2014 × ft ved 67 år
=1/40× 166 236 × 1,04 × 1,015 = 4 387
Endring i pensjonstillegg = økning i retten til minste pensjonsnivå - ny opptjening
grunnpensjon - ny opptjening tilleggspensjon =
4 387 – 2 194 – 2 303 = - 110
Pensjon til utbetaling:
Grunnpensjon = grunnpensjon før økning (regulert) + ny opptjening av grunnpensjon/ft
= 84 071 + 2 194/0,957 = 86 364
Tilleggspensjon = tilleggspensjon før økning (regulert) + ny opptjening av tilleggspensjon/ft
= 81 484 + 2 303/0,957 = 83 890
Pensjonstillegg = pensjonstillegg før økning (regulert) + endring i basispensjonstillegget/ft
= 2 586 + (-110/0,957) = 2471
Eksempel 2: Ny beregning av basispensjonstillegget - Pensjonstillegget faller bort
En person født 18.12.1946 tar ut alderspensjon med uttaksgrad 100 prosent fra måneden etter fylte 67 år, dvs. 1.1.2014. Han er enslig. Trygdetiden (tt) er 39 år, sluttpoengtallet 2,74, poengår 12 før 1992 og 21 etter 1991. Etter ett år har trygdetiden økt til 40 år. Han har ny opptjening i dette året som fører til ett ekstra poengår, men sluttpoengtallet endres ikke.
Det forutsettes at G pr 1.5.2013 er 84 365, og minste pensjonsnivå høy sats er 166 236.
Forholdstallet (ft) ved 67 år er 1,015 forholdstall ved 68 år er 0,957
Årlig basispensjon og basispensjonstillegg på uttakstidspunktet:
Basisgrunnpensjon: 82 256
Basistilleggspensjon: 82 177
Basispensjonstillegg: 78
Årlig pensjon på uttakstidspunktet:
Grunnpensjon: 81 040
Tilleggspensjon: 80 963
Pensjonstillegg: 78
Pensjonen omregnes pr 1.1.2015. G pr 1.5.2014 forutsettes satt til 87 740.
Lønnsveksten i 2014 er 4 prosent.
Basisgrunnpensjon etter økning i trygdetid = 1 × 87 740 × 40/40 = 87 740
Ny opptjening av grunnpensjon
= basisgrunnpensjon etter økning – basisgrunnpensjon før økning (regulert)
= 87 740 – 85 546 = 2 194
Basistilleggspensjon etter økning i poengår
= 87 740 × 2,74 × (0,45 × 12/40 + 0,42 × 22/40) = 87 989
Ny opptjening av tilleggspensjon
= basistilleggspensjon etter økning – basistilleggspensjon før økning (regulert)
= 87 989 – 85 465 = 2 524
Økning i retten til minste pensjonsnivå
=1/40 × minste pensjonsnivå pr 1.5.2013 × lønnsveksten for 2014 × ft ved 67 år
=1/40× 166 236 × 1,04 × 1,015 = 4 387
Endring i basispensjonstillegg = ny opptjening av minste pensjonsnivå - ny opptjening
grunnpensjon - ny opptjening tilleggspensjon =
4 387 – 2 194 – 2 524 = - 331
Pensjon til utbetaling:
Grunnpensjon = grunnpensjon før økning (regulert) + ny opptjening av grunnpensjon/ft
= 84 071 + 2 194/0,957 = 86 364
Tilleggspensjon = tilleggspensjon før økning (regulert) + ny opptjening av tilleggspensjon/ft
= 85 465 + 2 524/0,957 = 88 102
Pensjonstillegg = pensjonstillegg før økning (regulert) + endring i basispensjontillegget/ft
= 80 + (-331/0,957) = - 266
Pensjonstillegget er en negativ størrelse og kommer derfor ikke til utbetaling.
I tredje ledd beskrives hvordan økningen i basispensjon skal tillegges enten pensjon under utbetaling eller restpensjon.
Ved helt uttak skal økningen i basispensjon divideres med forholdstallet på omregningstidspunktet, dvs. forholdstallet for den alderen man har ved inngangen til den måneden pensjonen skal regnes om fra, og tillegges pensjon under utbetaling. Nærmere bestemt skal økningen i grunnpensjon divideres med forholdstall og tillegges grunnpensjon under utbetaling, mens økningen i tilleggspensjon divideres med forholdstall og tillegges tilleggspensjon under utbetaling.
Ved gradert uttak skal økningen i basispensjon i sin helhet overføres til restpensjon. Økningen i grunnpensjon tillegges restgrunnpensjon, mens økningen i tilleggspensjon tillegges resttilleggspensjon.
Fjerde ledd gir tilsvarende regler som i tredje ledd, men gjelder fordeling av endringen i basispensjonstillegget på pensjon under utbetaling og restpensjon.
Ved helt uttak skal endringen i basispensjonstillegg divideres med forholdstallet på omregningstidspunktet og tillegges pensjon under utbetaling, dvs. pensjonstillegg under utbetaling. Dette innebærer at pensjonstillegget kan øke eller bli redusert. Ved redusert tillegg vil det alltid foreligge en tilsvarende eller større økning i tilleggspensjonen.
Ved gradert uttak skal endringen i basispensjonstillegg i sin helhet overføres til restpensjon, dvs. restpensjonstillegg. Restpensjonstillegget kan således også øke eller bli redusert.
I enkelte tilfeller kan denne beregningen føre til at restpensjonstillegget går fra å være større enn null (positivt) til mindre enn null (negativt). Departementet har gitt særskilte regler for dette i forskrift, se omtale nedenfor.
Eksempel 3: Fordeling av endring i basispensjonstillegg - Økt trygdetid
En person født 23.07.1947 tar ut alderspensjon med uttaksgrad 80 prosent fra 1.8.2011. Hun er enslig. Trygdetiden (tt) er 39 år, sluttpoengtallet 5,00, poengår 21 før 1992 og 18 etter 1991. Etter ett år har trygdetiden økt til 40 år. Hun har ikke ny opptjening av poeng i dette året.
Det forutsettes at G pr 1.5.2011 er 78 000, og minste pensjonsnivå høy sats er 155 224.
Forholdstallet (ft) ved 64 år er 1,195
Årlig basispensjon og basispensjonstillegg på uttakstidspunktet:
Basisgrunnpensjon: 76 050
Basistilleggspensjon: 165 848
Årlig pensjon på uttakstidspunktet:
Grunnpensjon: 50 912
Tilleggspensjon: 111 028
Restgrunnpensjon: 15 210
Resttilleggspensjon: 33 170
Pr 1.1.2012 har trygdetiden økt til 40 år. Hun har ikke fått godskrevet pensjonspoeng i perioden, derfor blir ikke tilleggspensjonen endret.
Basisgrunnpensjon etter økning i trygdetid = 1 × 78 000 × 40/40 = 78 000
Ny opptjening av grunnpensjon
= basisgrunnpensjon etter økning – basisgrunnpensjon før økning
= 78 000 – 76 050 = 1 950
Økningen i grunnpensjonen legges til restgrunnpensjonen siden vedkommende har en gradert alderspensjon.
Restgrunnpensjon = restgrunnpensjon før økning + ny opptjening av grunnpensjon
= 15 210 + 1 950 = 17 160
Eksempel 4: Fordeling av endring i basispensjonstillegg - Ny opptjening
Personen i eksempelet over har nå 40 års trygdetid (tt). Hun har vært i jobb i 2011, og opptjening fra denne inntekten medregnes i pensjonen 1.1.2013. Pensjonen har blitt regulert pr 1.5.2012. Poengår etter 1991 øker fra 18 til 19 år. Det forutsettes at sluttpoengtallet ikke endres.
G pr 1.5.2012 forutsettes satt til 81 120. Minste pensjonsnivå høy sats er 160 634
Lønnsveksten er 4 prosent.
Basisgrunnpensjon vil ikke endre seg siden vedkommende allerede har 40 års trygdetid.
Basistilleggspensjon etter økning i poengår
= 81 120 × 5 × (0,45 × 21/40 + 0,42 × 19/40) = 176 740
Ny opptjening av tilleggspensjon
= basistilleggspensjon etter økning – basistilleggspensjon før økning (regulert)
= 176 740 – 172 481 = 4 259
Økningen i tilleggspensjonen legges til resttilleggspensjonen siden vedkommende har en gradert alderspensjon.
Resttilleggspensjon = resttilleggspensjon før økning (regulert) + ny opptjening av tilleggspensjon
= 34 496 + 4 259 = 38 755
Restpensjonstillegg = restpensjonstillegget før endring (regulert) – ny opptjenning av tilleggspensjon = - 16 650 – 4 259 = - 20 909
I femte ledd slås det fast at pensjon under utbetaling og restpensjon omregnes ved endringer i sivilstand mv. som påvirker pensjonen. Departementet har i forskrift gitt regler for hvordan denne omregningen skal gjennomføres, se nedenfor.
[Endret 11/15]
Kapittel 6 og 11 i forskrift om alderspensjon i folketrygden inneholder bestemmelser for omregning av pensjonen på grunnlag av opptjening mv. etter pensjonsuttak. Kapittel 6, del I er gitt med hjemmel i folketrygdloven §§ 19-3 femte ledd, 19-13 sjette ledd, 19-16 sjuende ledd, 19-18 tredje ledd og 19-20 tredje ledd, og gjelder fleksibel alderspensjon etter kapittel 19 for personer født i årene 1943 til 1962. Kapittel 11 er gitt med hjemmel i § 19-18 tredje ledd og lov 5. juni 2009 nr. 32 avsnitt II niende ledd og gir tilsvarende regler for omregning av pensjon for personer født i 1943 som tar ut pensjon i 2010 og personer født i 1942 eller tidligere.
Kapittel 6, del II i forskriften gjelder pensjon etter kapittel 20 for personer født i årene 1954 og senere. Disse bestemmelsene er omtalt i rundskrivet til folketrygdloven § 20-17.
Forskriften ble fastsatt av Arbeids- og inkluderingsdepartementet 22.12.2009 og er nærmere omtalt nedenfor.
Nedenfor er §§ 6-1, 6-2, 6-3, 6-4, 6-6, og 6-7 i forskriften kommentert. § 6-5 i forskriften er kommentert i rundskrivet til § 19-3. §§ 6-8, 6-9 og 6-10 i forskriften er kommentert i rundskrivet til § 20-17.
[Endret 11/15]
Kapittel 6 i forskrift om alderspensjon i folketrygden inneholder nærmere bestemmelser om omregning av pensjonen på grunnlag av opptjening mv. etter pensjonsuttak. I kapitlets del I gis det utfyllende bestemmelser til folketrygdloven §§ 19-3, 19-13, 19-16, 19-18 og 19-20. Reglene i kapittel 6 gjelder for personer som har tatt ut pensjon etter de nye uttaksreglene som trådte i kraft 1. januar 2011, dvs. årskull fra og med 1943. For årskullene 1954–1962 gjelder reglene for den delen av pensjonen som beregnes etter kapittel 19, jf. kapittel 3.
[Endret 11/15]
Ved omregning av pensjon på grunnlag av ny opptjening mv. framgår det av folketrygdloven § 19-13 andre ledd andre punktum at det skal tas hensyn til eventuell basispensjon som det ikke er avkortet mot tidligere. Av forskriften § 6-2 framgår det at man skal la basispensjonstillegget, restpensjonstillegget og pensjonstillegget anta både positive og negative verdier. Årsaken til at dette er spesifisert i medhold av § 19-13, er at ved senere omregninger etter denne paragrafen kan de negative størrelsene få betydning.
Basispensjonstillegget vil være negativt dersom basispensjonen er større enn det uavkortede basispensjonstillegget ved beregning etter folketrygdloven § 19-9. Dette innebærer altså at basispensjonstillegget blir avkortet ned til null før hele basispensjonen er medregnet. Negative størrelser kan også oppstå ved senere beregninger, i første rekke ved økt opptjening som fører til at pensjonstillegget avkortes ytterligere, og i enkelte tilfeller når sivilstanden endres fra enslig til gift, fordi satsen for pensjonstillegg da reduseres.
De negative størrelsene omregnes ved senere endringer, etter samme regler som gjelder for positive størrelser. Dette gjelder uavhengig av ved hvilket tidspunkt de negative størrelsene oppstod.
Hensikten med bestemmelsen er å sikre at personer ikke får utbetalt pensjonstillegg de ikke er berettiget til eller får utbetalt for høyt pensjonstillegg ved økt trygdetid etter første uttak. I praksis vil et pensjonstillegg som er negativt framstå som at pensjonstillegg under utbetaling er null. Formålet er altså å ha en hjelpestørrelse slik at videre omregninger av pensjonen blir korrekte.
Tilsvarende regler for pensjon etter kapittel 20 er gitt i forskriften § 6-5, se omtale i rundskrivet til folketrygdloven § 20-17.
Det følger av folketrygdloven § 19-13 fjerde ledd andre punktum at en reduksjon i basispensjonstillegget ved gradert uttak skal føre til en tilsvarende reduksjon i restpensjonstillegget. En slik reduksjon er aktuell dersom vedkommende har tjent opp nye pensjonspoeng og får økt tilleggspensjon. I noen tilfeller kan restpensjonstillegget være lavere enn beløpet som skal trekkes fra. Siden pensjonstillegget skal sikre en minste utbetaling til personer med lav eller ingen opptjening av tilleggspensjon, ville det være uheldig om økt opptjening ikke avkortes fullt ut mot pensjonstillegget. På denne bakgrunn er det innført en særskilt regel i forskriften slik at pensjonstillegg under utbetaling ikke blir skjermet mot avkorting. I slike tilfeller skal det dermed skje en omregning av pensjon under utbetaling, selv om uttaket er gradert.
Metoden for denne omregningen framgår av andre ledd, og er den samme som for oppdatering av pensjonsgraden etter folketrygdloven § 19-12 første ledd.
Det framgår av tredje ledd at oppdatering av pensjonsgraden etter § 6-3, som skjer på administrativt grunnlag, ikke skal påvirke den enkeltes rett til å endre eller oppdatere pensjonsgraden iht. folketrygdloven § 19-10 fjerde ledd.
Tilsvarende regler for pensjon etter kapittel 20 er gitt i forskriften § 6-5, se omtale i rundskrivet til folketrygdloven § 20-17.
I folketrygdloven § 19-13 femte ledd heter det at pensjon og restpensjon skal omregnes ved endringer i sivilstand mv. som påvirker pensjonen. Reglene for denne omregningen er gitt i forskriften § 6-3. ”Med videre” viser til at retten til pensjonssatsene kan endres også i andre tilfeller enn endringer i sivilstand, for eksempel vil pensjonen omregnes dersom ektefellen får pensjon eller en person får samme grunnpensjon som gjelder for enslige når ektefellen/partneren/samboeren bor på sykehjem.
Tilfeller som kan føre til omregning av pensjonen framgår av § 6-4 første ledd. De viktigste av disse tilfellene er endringer som endrer grunnpensjon eller minste pensjonsnivå (pensjonstillegg), samt at en gjenlevende ektefelle får eller mister gjenlevendefordeler i alderspensjonen.
Bestemmelsene for hvordan pensjonen skal omregnes framgår av andre til sjuende ledd.
Omregningen ved endring i sivilstand foretas ved at det først beregnes ny basisgrunnpensjon, ny basistilleggspensjon og nytt basispensjonstillegg etter reglene i folketrygdloven §§ 19-5 og 19-9.
Ny grunnpensjon under utbetaling framkommer ved at den nye basisgrunnpensjonen multipliseres med forholdet mellom grunnpensjon under utbetaling og basisgrunnpensjon før endring i sivilstand mv.
Ny tilleggspensjon under utbetaling framkommer ved at den nye basistilleggspensjonen multipliseres med forholdet mellom tilleggspensjon under utbetaling og basistilleggspensjon før endring i sivilstand mv.
Nytt pensjonstillegg under utbetaling framkommer ved at det nye basispensjonstillegget multipliseres med forholdet mellom pensjonstillegg under utbetaling og basispensjonstillegg før endring i sivilstand mv.
Dersom tilleggspensjon og/eller pensjonstillegg før sivilstandsendringen er lik null, er det forholdet mellom grunnpensjon under utbetaling og basisgrunnpensjon før endring i sivilstand mv. som skal benyttes i omregningen.
Restpensjonskomponentene omregnes på tilsvarende vis:
Ny restgrunnpensjon framkommer ved at den nye basisgrunnpensjonen multipliseres med forholdet mellom restgrunnpensjon og basisgrunnpensjon før endring i sivilstand mv.
Ny resttilleggspensjon framkommer ved at den nye basistilleggspensjonen multipliseres med forholdet mellom resttilleggspensjon og basistilleggspensjon før endring i sivilstand mv.
Nytt restpensjonstillegg framkommer ved at det nye basispensjonstillegget multipliseres med forholdet mellom restpensjonstillegg og basispensjonstillegg før endring i sivilstand mv.
Dersom resttilleggspensjon og/eller restpensjonstillegg før sivilstandsendringen er lik null, er det forholdet mellom restgrunnpensjon og basisgrunnpensjon før endring i sivilstand mv. som skal benyttes i omregningen.
Omregningsmetoden vil i de aller fleste tilfeller gi samme resultat som om man hadde beregnet hva pensjon og restpensjon ville blitt dersom man hadde hatt den nye sivilstanden siden første uttak og deretter gjort beregninger av alle senere endringer, men er vesentlig enklere å gjennomføre teknisk.
Etter at denne omregningen er foretatt, må det – dersom vedkommende har hel pensjon –beregnes på nytt om vedkommende får minstenivåtillegg individuelt etter § 19-14 femte ledd. Dersom vedkommende er gift/partner/samboer og vilkårene i forskriften om alderspensjon i folketrygden kapittel 5 er oppfylt, beregnes det til slutt om vedkommende får minstenivåtillegg pensjonistpar. Se nærmere rundskrivene til §§ 19-8 og 19-14.
Tilsvarende regler for personer født i 1943 som tar ut pensjon i 2010 og personer født i 1942 eller tidligere er gitt i forskriften kapittel 11, se nedenfor.
Regler for omregning av pensjon etter kapittel 20 er gitt i forskriften § 6-7 og er noe annerledes utformet. Også i dette tilfellet er imidlertid effekten av omregningsreglene at pensjon og beholdninger i de aller fleste tilfeller vil gi samme resultat som om man hadde hatt den nye sivilstanden siden første uttak.
Eksempel 5: Omregning i pensjon ved endring i sivilstand mv etter uttak
En person født 30.09.1944 tar ut alderspensjon med uttaksgrad 100 prosent fra måneden etter fylte 67 år, dvs. 1.10.2011. Han er gift. Trygdetiden (tt) er 40 år, sluttpoengtallet 2,00, poengår 10 før 1992 og 10 etter 1991.
Det forutsettes at G pr 1.5.2011 er 78 000.
Minste pensjonsnivå lav sats er 123 403, ordinær sats 143 582 og høy sats 155 224.
Forholdstall (ft) for 1944 kullet ved 67 år er 1,005
a) Vedkommende skiller seg
Vedkommende skilles i januar 2012. Det forutsettes at ektefellen er alderspensjonist.
Pensjonen skal omregnes fra 1.2.2012
Årlig basispensjon og basispensjonstillegg før endringstidspunktet:
Basisgrunnpensjon: 66 300
Basistilleggspensjon: 33 930
Basispensjonstillegg: 23 790
Årlig pensjon før endringstidspunktet:
Grunnpensjon: 65 970
Tilleggspensjon: 33 761
Pensjonstillegg: 23 672
Basisgrunnpensjon etter sivilstandsendring = 1× 78 000 × 40/40 = 78 000
Basistilleggspensjon og utbetalt tilleggspensjon vil ikke endre seg ved sivilstandsendring.
Basispensjonstillegg etter endringen =
(Minste pensjonsnivå høy sats × tt/40 × ft) – basisgrunnpensjon etter endringen – basistilleggspensjon etter endringen = (155 224 × 40/40 × 1,005) – 78 000 – 33 930 = 44 070
Grunnpensjon og pensjonstillegg til utbetaling etter endringen:
Grunnpensjon etter endringen = basisgrunnpensjon etter endringen × grunnpensjon før endringen/ basisgrunnpensjon før endringen =
78 000 × 65 970/66 300 = 77 612
Pensjonstillegg etter endringen= basispensjonstillegg etter endringen × pensjonstillegg før endringen/ basispensjonstillegg før endringen =
44 070 × 23 672 / 23 790 = 43 851
b) Ektefellen dør. Grunnpensjonen øker, tilleggspensjon kombinert
Ektefellen dør i januar 2012.
Ektefellens historikk: trygdetiden er 40 år, sluttpoengtallet 4,00, poengår 25 før 1992 og 15 etter 1991.
Gjenlevendes alderspensjon skal omregnes fra 1.2.2012.
Vi har allerede funnet grunnpensjonen etter endringen (som blir likt eksempel a).
Gjenlevende skal ha det beste alternativet av enten egen tilleggspensjon eller 55 prosent av egen tilleggspensjon pluss 55 prosent av avdødes tilleggspensjon, uten hensyn til at gjenlevendes pensjon har blitt levealdersjustert og regulert. I denne beregningen benyttes derfor tilleggspensjon beregnet etter reglene i kapittel 3 (benevnes kap. 3 videre).
Egen tilleggspensjon (kap. 3) etter endringen = 33 930
55 prosent av egen og avdødes tilleggspensjon (kap. 3) etter endringen = 0,55 × (78 000 ×2,00 × (0,45×10/40 + 0,42×10/40) + 78 000 × 4,00 × (0,45×25/40 + 0,42×15/40)) = 93 951
Dette alternativet er mest gunstig og vil derfor utgjøre basistilleggspensjon etter endringen.
Basispensjonstillegg etter endringen =
(Minste pensjonsnivå høy sats × tt/40 × ft) – basisgrunnpensjon etter endringen – basistilleggspensjon etter endringen = (155 224 × 40/40 × 1,005) – 78 000 – 93 951
= - 15 951
Ny utbetalt tilleggspensjon = basistilleggspensjon etter endringen × tilleggspensjon før endringen / basistilleggspensjon før endringen = 93 951 × 33 761 / 33 930 = 93 483
Nytt beregnet pensjonstillegg
= basispensjonstillegg etter endringen × pensjonstillegg før endringen / basispensjonstillegg før endringen = -15 951 × 23 672 / 23 790 = -15 872
c) Ektefellen stanser pensjonen og begynner å jobbe, slik at rett til minste pensjonsnivå endres fra lav til ordinær sats
Personen har hatt rett til minste pensjonsnivå etter lav sats fordi ektefellen har hatt pensjon. Ektefellen stanser så pensjonen fra 1.2.2012, og begynner i arbeid med inntekt over 2 G. Vedkommendes rett til minste pensjonsnivå endres til ordinær sats. Dette får betydning for pensjonstillegget. Grunnpensjonen og tilleggspensjonen endres ikke i dette eksempelet.
Basisgrunnpensjon etter endringen = basisgrunnpensjon før endringen = 66 300
Basistilleggspensjon etter endringen = basistilleggspensjon før endringen = 33 930
Basispensjonstillegget etter endringen = (minste pensjonsnivå ordinær sats × tt/40 × ft ved 67 år) – basisgrunnpensjon etter endringen – basistilleggspensjon etter endringen = (143 582 × 40/40 × 1,005) – 66 300 – 33 930 = 44 070
Pensjonstillegg etter endringen = basispensjonstillegg etter endringen × pensjonstillegg før endringen/ basispensjonstillegg før endringen
= 44 070 × 23 672 / 23 790 = 43 851
Det følger av folketrygdloven § 19-18 tredje ledd bestemmelser om beregningsgrunnlaget for tilleggspensjon for personer født i 1943 eller senere som ble tilstått avtalefestet pensjon med statstilskott med virkningstidspunkt før 1. januar 2011. Her omtales disse bestemmelsene for personer født i årene 1944 til 1948. For bestemmelsene for personer født i 1943, se kommentar til § 11-3 nedenfor.
Ved mottak av avtalefestet pensjon fram til fylte 67 år og uttak av alderspensjon samme år, skal det i basistilleggspensjonen fra 67 år medregnes opptjente og godskrevne pensjonspoeng etter folketrygdloven §§ 3-14 og 3-19 fram til og med det kalenderåret vedkommende fylte 65 år. Det skal også medregnes godskrevet framtidig pensjonspoeng etter folketrygdloven §§ 3-19 for det kalenderåret vedkommende fylte 66 år.
Med virkning på pensjonen fra januar det året vedkommende fyller 68 år omregnes pensjonen etter folketrygdloven § 19-13 på bakgrunn av opptjente og godskrevne pensjonspoeng for det kalenderåret vedkommende fylte 66 år.
Dersom avtalefestet pensjon stanses før fylte 67 år og alderspensjon tas ut i samme kalenderår, skal det i basistilleggspensjonen medregnes opptjente og godskrevne pensjonspoeng etter folketrygdloven §§ 3-14 og 3-19 fram til og med kalenderåret to år før det året avtalefestet pensjon ble stanset. Det skal også medregnes godskrevne framtidige pensjonspoeng etter folketrygdloven § 3-19 for kalenderåret til og med det året avtalefestet pensjon ble stanset.
Med virkning på pensjonen fra januar i kalenderåret etter at avtalefestet pensjon ble stanset, omregnes pensjonen etter folketrygdloven § 19-13 på bakgrunn av opptjente og godskrevne pensjonspoeng for kalenderåret før avtalefestet pensjon ble stanset. Tilsvarende gjøres med virkning fra januar i det påfølgende året.
Dersom avtalefestet pensjon stanses før fylte 67 år og alderspensjon tas ut senere enn samme kalenderår, gjelder tilsvarene prinsipp om at godskrevne framtidige pensjonspoeng etter folketrygdloven § 3-19 for kalenderår til og med stansåret medregnes i alderspensjonen. Med virkning fra januar i de påfølgende årene medregnes opptjente pensjonspoeng til og med siste ferdiglignede inntekt i omregning av pensjonen etter folketrygdloven § 19-13.
[Endret 11/15]
I folketrygdloven § 19-20 er det gitt bestemmelser om beregning og omregning av alderspensjon for den som ved fylte 67 år mottok uføretrygd på grunn av yrkesskade. Bestemmelsene gjelder også for den som har rett til pensjon som gjenlevende ektefelle etter dødsfall på grunn av yrkesskade.
For personer som ved fylte 67 år mottar både uføretrygd og alderspensjon, og hele eller deler av uføretrygden er beregnet etter folketrygdloven § 12-17, skal en andel av basispensjonen fra 67 år som svarer til graden av uførhet som følger av yrkesskaden beregnes etter folketrygdloven § 3-18, jf. § 19-20 første ledd. Tilsvarende gjelder også for basispensjonstillegget. Pensjon under utbetaling og restpensjon omregnes da med virkning fra fylte 67 år etter folketrygdloven § 19-13. Ny basispensjon ved omregningen inneholder med det yrkesskadefordel, slik at økningen i basispensjon medfører økt pensjon til utbetaling.
For personer som får rett til pensjon som gjenlevende ektefelle etter dødsfall på grunn av yrkesskade, skal basispensjonen beregnes etter folketrygdloven § 3-30 fjerde ledd, jf. § 19-20 andre ledd, og § 19-16 slik de lød per 31. desember 2014. Dette innebærer at det i den delen av basispensjonen til gjenlevende som består av avdødes opptjening, medregnes yrkesskadefordel, som kan gi en høyere basispensjon etter endringen i sivilstand mv. Pensjon under utbetaling og restpensjon omregnes etter folketrygdloven § 19-13 femte ledd, jf. forskriften her § 6-4 andre til sjuende ledd.
[Endret 11/15]
Kapittel 11 i forskrift om alderspensjon i folketrygden utfyller og presiserer folketrygdloven § 19-18 tredje ledd og overgangsbestemmelsene gitt i lov 5. juni 2009 nr. 32 om endringer i folketrygdloven (ny alderspensjon) del II sjette og niende ledd.
I. Personer født i 1943 som tar ut pensjon i 2010
Personer som er født i 1943 kan både ta ut alderspensjon i 2010, samtidig som at de er omfattet av nye fleksible uttaksregler fra 1. januar 2011. Fleksibel alderspensjon innebærer at pensjonen levealdersjusteres ut i fra når den tas ut. Pensjonisten kan forvente å få den samme totale pensjonsutbetalingen over livsløpet, uavhengig av uttakstidspunkt. Se folketrygdloven § 19-6 for nærmere detaljer om dette.
Dersom en person som er født i 1943 tar ut alderspensjon i 2010, stanser denne samme år, og deretter tar ut på nytt fra 2011 eller senere, vil pensjonen levealdersjusteres som om den tas ut første gang ved det nye uttakstidspunktet. Pensjonisten kan dermed oppnå en økonomisk fordel ved å stanse pensjonen mot slutten av 2010, for så å ta den ut på nytt senere. Bakgrunnen for dette er at pensjonen i praksis tas ut første gang i 2010 med forholdstall lik 1,000. Deretter får vedkommende et nytt førsteuttak i 2011 eller senere, med forholdstall lavere enn 1,000, noe som gir økt pensjon. Denne fordelen er ikke i samsvar med intensjonen for levealdersjusteringen.
For den som er født i 1943 og både tar ut og stanser eller gir avkall på pensjon i 2010, skal det derfor fastsettes en restpensjon pr. 1. januar 2011. Restpensjonen settes til summen av basisgrunnpensjon, basistilleggspensjon og basispensjonstillegg, som hver for seg multipliseres med forholdstallet for det tidspunktet pensjonen ble stanset. På den måten vil det i levealdersjusteringen ved neste uttakstidspunkt bli tatt hensyn til at vedkommende allerede har tatt ut pensjon i 2010.
Verdien av basispensjon og basispensjonstillegg skal beregnes etter reglene i §§ 19-5 og 19-9. Dersom pensjonen som er tatt ut i 2010 er beregnet med foreløpige poengtall, skal endelig fastsatte pensjonspoeng benyttes ved beregning av basispensjonen og basispensjonstillegget. Ved nytt uttak av pensjon i 2011 eller senere beregnes pensjonen etter reglene om alderspensjon i folketrygdloven kapittel 19.
[Endret 11/15]
Fram til 1. januar 2011 ble tilleggspensjonen i alderspensjon fastsatt med et foreløpig poengtall for det året pensjonisten fylte 66 år dersom inntekten for dette året ikke var ferdiglignet ved uttak. Pensjonen ble omregnet først ved fylte 70 år med det fastsatte poengtallet for det 66. året. Se folketrygdloven § 19-6 slik den lød pr. 31. desember 2010 for nærmere detaljer om dette.
Fra 1. januar 2011 innføres prinsippet om at kun ferdiglignede inntekter skal medregnes i alderspensjon. For personer født i 1943 som har pensjon under utbetaling pr. 31. desember 2010, skal pensjonen omregnes pr. 1. januar 2011 med endelige fastsatte poengtall dersom den er beregnet med foreløpig poengtall etter folketrygdloven § 19-6 tredje punktum slik den lød pr. 31. desember 2010. Omregnes foretas etter § 11-7 tredje ledd.
For personer født i 1943 som har alderspensjon under utbetaling pr. 31. desember 2010 og fram til fylte 67 år mottok avtalefestet pensjon med statstilskott, skal pensjonen omregnes pr. 1. januar 2011 med opptjente pensjonspoeng etter folketrygdloven § 3-14 fram til og med det året vedkommende fylte 66 år. Omregnes foretas etter § 11-7 tredje ledd.
[Endret 11/15]
For personer født i 1943 som har pensjon under utbetaling pr. 31. desember 2010, skal pensjonen ved første endring i pensjonsgrad eller stans av pensjon etter folketrygdloven § 19-12, konverteres til fleksibel alderspensjon. Tilsvarende gjelder første gang det foreligger opptjening og eventuelt økt trygdetid etter uttak, jf. bestemmelsene i folketrygdloven § 19-13. Endret opptjening som nevnt i § 11-3 regnes i denne sammenheng ikke som opptjening som skal medføre en konvertering til fleksibel alderspensjon.
Dersom pensjonen tidligere er konvertert til fleksibel alderspensjon, skal pensjonen ved senere endringer omregnes etter reglene i folketrygdloven §§ 19-12 og 19-13.
Når pensjonen skal konverteres til fleksibel alderspensjon, skal det beregnes basisgrunnpensjon, basistilleggspensjon og basispensjonstillegg etter reglene i folketrygdloven §§ 19-5 og 19-9. Deretter beregens konvertert pensjon under utbetaling ved å multiplisere hver av komponentene i basispensjonen med forholdet mellom grunnpensjon under utbetaling og grunnpensjon etter kapittel 3 før omregning.
Ny grunnpensjon til utbetaling beregnes ved å multiplisere basisgrunnpensjon med forholdet mellom grunnpensjon under utbetaling og grunnpensjon etter kapittel 3 før konverteringen.
Ny tilleggspensjon til utbetaling beregnes ved å multiplisere basistilleggspensjon med forholdet mellom grunnpensjon under utbetaling og grunnpensjon etter kapittel 3 før konverteringen.
Nytt pensjonstillegg til utbetaling beregnes ved å multiplisere basispensjonstillegg med forholdet mellom grunnpensjon under utbetaling og grunnpensjon etter kapittel 3 før konverteringen.
Dersom endring i pensjonsgrad eller stans av pensjon var årsaken til konverteringen, skal pensjonen deretter omregnes etter reglene i folketrygdloven § 19-12.
Dersom opptjening og eventuelt økt trygdetid er årsaken til konverteringen, skal kun den opptjening som lå til grunn før konverteringen medregnes i basispensjon og basispensjonstillegg som nevnt. Deretter omregnes pensjonsn til utbetaling etter reglene i folketrygdloven § 19-13. Kapittel 5 i forskriften her, avsnitt III, har særskilte regler om minstenivåtillegg pensjonistpar for personer født i 1943 som mottok pensjon pr. 31. desember 2010, som konverteres til fleksibel alderspensjon på grunn av opptjening og eventuelt økt trygdetid.
For personer født i 1943 som har pensjon til utbetaling pr. 31. desember 2010, og pensjonen ikke tidligere er konvertert til fleksibel alderspensjon etter § 11-4, skal pensjonen ved endring i sivilstand mv. omregnes etter reglene i § 11-7.
Dersom pensjonen tidligere er konvertert til fleksibel alderspensjon etter § 11-4, skal pensjonen ved endring i sivilstand mv. omregnes etter § 6-4.
Se §§ 6-4 og 11-7 for nærmere detaljer om hva som menes med sivilstand mv. og hvordan pensjonen skal omregnes.
For personer født i 1943 som har pensjon til utbetaling pr. 31. desember 2010, og pensjonen ikke tidligere er konvertert til fleksibel alderspensjon etter § 11-4, skal pensjonen ved endring i medlemskap i trygden som påvirker retten til pensjon etter folketrygdloven § 19-3, omregnes etter reglene i § 11-8.
Dersom pensjonen tidligere er konvertert til fleksibel alderspensjon etter § 11-4, skal pensjonen ved endring i medlemskap i trygden som påvirker retten til pensjon etter folketrygdloven § 19-3, omregnes etter § 6-5.
II. Personer født til og med 1942
Paragrafen gir regler for omregning av pensjon for personer født i 1942 eller tidligere, det vil si personer som har pensjon etter kapittel 19, men ikke omfattes av fleksibelt uttak. Første og andre ledd gjør rede for i hvilke tilfeller pensjonen skal omregnes. Tredje ledd fastsetter hvordan omregningen gjøres.
Første ledd – pensjonen omregnes ved fylte 70 år
Av lov 5. juni 2009 nr. 32 om endringer i folketrygdloven (ny alderspensjon) avsnitt II fjerde ledd framgår det at folketrygdloven § 19-6 første ledd slik den lød pr. 31. desember 2010 fortsatt skal gjelde for personer født i 1942 eller tidligere.
Det er to forhold som medfører at pensjonen omregnes ved fylte 70 år: Opptjening av pensjonspoeng og eventuell økt trygdetid i kalenderårene for fylte 67 til 69 år, og foreløpig poengtall for det 66. året. Dersom inntekten for det 69. året ikke er ferdigliknet når vedkommende fyller 70 år, fastsettes et foreløpig poengtall for det 69. året.
Som følge av ny regulering av pensjon under utbetaling fra 1. mai 2011, må omregningen ved 70 år i 2011 og senere skje etter regler som er tilpasset dette, se tredje ledd. Dette vil gjelde 1941-kullet i 2011 og 1942-kullet i 2012.
Reglene for omregningen ved 70 år gjelder også for personer født i 1941 eller 1942 som har hatt avtalefestet pensjon fra privat sektor. Disse har fått pensjonen fra 67 år beregnet på samme grunnlag som i AFP-perioden, dvs. på bakgrunn av framtidige pensjonspoeng og framtidig trygdetid til og med det 66. året, likevel medregnet eventuelle gjenlevendefordeler. Fra 70 år skal opptjente og godskrevne pensjonspoeng og eventuell ny trygdetid for årene fra AFP-uttaket til og med 69 år medregnes i pensjonen. Se også rundskrivet til folketrygdloven § 19-18.
Andre ledd – pensjonen omregnes ved endring i sivilstand mv.
I andre ledd er det beskrevet i hvilke tilfeller endring i sivilstand mv. kan føre til omregning av pensjonen. Tilfellene samsvarer i all hovedsak med forskriften § 6-4 første ledd. Forskjellen mellom dem er at personer født i 1942 eller tidligere har særtillegg, mens personer født i 1943 eller senere har et pensjonstillegg beregnet på grunnlag av en sats for minste pensjonsnivå.
Som endring i sivilstand mv. regnes også når ektefellen/partneren/samboeren får økt tilleggspensjon, dersom dette fører til at vedkommende får rett til en annen sats for særtillegget etter folketrygdloven § 3-3 femte ledd. Når det gjelder samboere er dette bare aktuelt for samboere omfattet av folketrygdloven § 1-5.
Årsaken til at det må gjelde særlige regler for omregning av pensjon ved endring i sivilstand mv., er at ny regulering av pensjon under utbetaling medfører at størrelsen på pensjonskomponentene er løsrevet fra grunnbeløpet.
Tredje ledd – hvordan omregningen foretas
I tredje ledd gis regler for hvordan pensjonen skal omregnes ved de tilfellene som er nevnt i første og andre ledd. Prinsippene er de samme som for omregningen av pensjon for personer født i 1943 eller senere, se forskriften § 6-4 andre ledd, men personer født i 1942 eller tidligere har bare pensjon under utbetaling (ikke restpensjon) og har særtillegg i stedet for pensjonstillegg.
Omregningen foretas ved at det først beregnes ny grunnpensjon, ny tilleggspensjon og nytt særtillegg etter reglene i folketrygdloven kapittel 3. Ved fastsetting av særtilleggssats etter folketrygdloven § 3-3 femte ledd, legges ektefellens tilleggspensjon etter folketrygdloven kapittel 3 (basistilleggspensjon i fleksibel alderspensjon) til grunn.
Ny pensjon under utbetaling framkommer ved at pensjonskomponentene beregnet etter folketrygdloven kapittel 3 multipliseres med forholdet mellom grunnpensjon under utbetaling før omregningen og grunnpensjonen etter folketrygdloven kapittel 3 før omregningen. Dette forholdet reflekterer reguleringen av pensjonen etter uttak.
Etter at denne omregningen er foretatt, må det beregnes på nytt om vedkommende får minstenivåtillegg individuelt etter folketrygdloven § 19-14 femte ledd, og eventuelt dersom vedkommende er gift/partner/samboer, minstenivåtillegg pensjonistpar etter § 5-4 i forskriften her. Se nærmere rundskrivene til §§ 19-8 og 19-14.
Eksempel 6: Omregning i pensjon ved endring i sivilstand mv etter uttak
En person født 11.11.1941 tar ut alderspensjon med uttaksgrad 100 prosent fra 1.12.2008. Hun er gift og ektefellen har inntekt over 2 G. Trygdetiden (tt) er 40 år, sluttpoengtallet 2,00, poengår 21 før 1992 og 16 etter 1991.
Det forutsettes at grunnbeløpet pr 1.5.2011 er 78 000
I beregningen i de følgende eksemplene skal man skille mellom pensjon til utbetaling og pensjon som er beregnet etter reglene i folketrygdloven kapittel 3. Sistnevnte benevnes videre i eksempelet som (kap.3).
a) omregning ved 70 år
Pensjonen skal omregnes når bruker er 70 år, dvs. 1.12.2011. Det forutsettes at sluttpoengtallet ikke endres. Poengår etter 1991 øker til 19.
Grunnpensjon til utbetaling før endringen er 65 803. Den vil være uendret etter endringen.
Grunnpensjon (kap.3) før endringen = 0,85× G × tt/40 = 0,85× 78 000 = 66 300
Tilleggspensjon (kap.3) etter endringen = 78 000× 2,00 × (0,45×21/40 + 0,42×19/40) = 67 977
Tilleggspensjon etter endringen = tilleggspensjon (kap.3) etter endringen × grunnpensjon før endringen/ grunnpensjon (kap.3) før endringen = 67 977 × 65 803/66 300 = 67 467
Særtillegg (kap.3) etter endringen = (særtillegg ordinær sats × G × tt/40) – tilleggspensjon (kap.3) etter endringen = (1 × 78 000 × 40/40) – 67 977 = 10 023
Særtillegg etter endringen = særtillegg (kap.3) etter endringen × grunnpensjon før endringen/ grunnpensjon (kap.3) før endringen = 10 023 × 65 803/66 300 = 9 948
b) skiller seg
Vedkommende skiller seg. Pensjonen skal omregnes fra 1.4.2012. Det vil kun være grunnpensjonen som endrer seg.
Grunnpensjon før endringen: 65 803
Grunnpensjon (kap.3) før endringen: 66 300
Grunnpensjon (kap.3) etter endringen = 1 × 78 000 × 40/40 = 78 000
Grunnpensjon etter endringen = grunnpensjon (kap.3) etter endringen × grunnpensjon før endringen/ grunnpensjon (kap.3) før endringen = 78 000 × 65 803/66 300 = 77 415
c) ektefellen dør: økt grunnpensjon + kombinert tilleggspensjon
Ektefellen dør og pensjonen til den gjenlevende må omregnes fra 1.4.2012.
Ektefellens historikk: trygdetiden er 40 år, sluttpoengtallet 4,00, poengår 25 før 1992 og 15 etter 1991.
Vi har allerede funnet grunnpensjonen etter endring (som blir likt eksempel b).
Gjenlevende skal ha det beste alternativet av enten egen tilleggspensjon eller 55 prosent av egen tilleggspensjon pluss 55 prosent av avdødes tilleggspensjon, uten hensyn til at gjenlevendes pensjon har blitt regulert. I denne beregningen benyttes derfor tilleggspensjon beregnet etter reglene i kapittel 3 (benevnes kap.3 videre).
Egen tilleggspensjon (kap3) etter endringen er 67 977 (som i eksempel a).
55 prosent av egen og avdødes tilleggspensjon (kap.3) etter sivilstandsending =
0,55 × (67 977 + 78 000 × 4,00 × (0,45 × 25/40 + 0,42 ×15/40)) = 112 677
Dette alternativet er mest gunstig og vil derfor utgjøre tilleggspensjonen (kap.3) etter endringen.
Tilleggspensjon etter endringen = tilleggspensjon (kap.3) etter endringen× grunnpensjon før endringen/grunnpensjon (kap.3) før endringen = 112 677 × 65 803/66 300 = 111 832
Særtillegg (kap.3) etter endringen = (særtillegg ordinær sats × G × tt/40) – tilleggspensjon (kap.3) etter endringen = (1 × 78 000 × 40/40) – 112 677 = -34 677
Særtillegg etter endringen = særtillegg (kap.3) etter endringen × grunnpensjon før endringen/ grunnpensjon (kap.3) før endringen = -34 677 × 65 803/66 300 = - 34 417
Særtillegget er en negativ størrelse og kommer derfor ikke til utbetaling.
d) ektefellen tar ut pensjon: særtillegget endres fra ordinær til lav sats
Ektefellen tar ut pensjon fra 1.4.2012. Særtilleggssatsen til personen i eksemplet endres da fra ordinær til lav sats. Grunnpensjon og tilleggspensjon er som beregnet tidligere i eksempel a.
Særtillegg til utbetaling før 1.4.2012 er beregnet til 9 948 (som i eksempel a)
Særtillegg (kap.3) etter endringen = (særtillegg lav sats × G × tt/40) – tilleggspensjon (kap.3) etter endringen = (0,74 × 78 000 × 40/40) – 67 977 = - 10 257
Særtillegget etter endringen = særtillegg (kap.3) etter endringen × grunnpensjon før endringen/grunnpensjon (kap.3) før endringen = - 10 257 × 65 803/66 300 = - 10 180
Særtillegget er en negativ størrelse og kommer derfor ikke til utbetaling.
For personer født til og med 1942 skal pensjonen ved endring i medlemskap i trygden som påvirker retten til pensjon etter folketrygdloven § 19-3, omregnes etter reglene i § 11-7 tredje ledd.
Dersom bortfalt medlemskap medfører at retten til å få pensjon utbetalt faller bort, skal pensjonen opphøre. Dersom vedkommende senere igjen blir medlem i trygden, beregnes ny pensjon etter folketrygdloven kapittel 3, uten hensyn til at det er tatt ut pensjon tidligere.